سنگ تراشی و منبت سنگ

سنگ تراشی و منبت سنگ

حکاکی و کنده‌‌کاری روی سنگ، هنری بسیار ظریف است که شامل تراشیدن سنگ‌‌های طبیعی می باشد و  به عنوان مثال خلق برگ‌‌های در هم تنیده در بالای ستون‌‌های سنگی یا فرشتگانی که رواق‌‌های کلیسا را زینت بخشیده‌‌اند می‌‌شود.

این هنر آنقدر از رواج افتاده است که خیلی‌‌ها بر این باورند این صنعت دیگر وجود خارجی ندارد. اما اگر چه تعداد آن‌‌ها در این روزها نسبت به دهه‌‌‌های اول صده  1800 میلادی و پیش از آن بسیار کم  و انگشت ‌‌شمار است، اما سنگ‌ تراشان و منبت کاران سنگ هنوز مشغول خلق آثار هنری هستند و مهارتشان نیز بسیار ضروری است.

این هنرمندان با تلفیق تکنولوژی مدرن و تراشکاری سنتی کلیسا‌‌ها، دانشگاه‌‌ها، و ساختمان‌‌های قدیمی شهر‌‌ها را مرمت می‌‌کنند و  شکوه‌‌ گذشته را به آن‌‌ها باز می‌‌گردانند. آن‌‌ها همچنین برای خلق اثر در خانه‌‌های سطح بالا و گرانقیمت و حتی ساختمان‌‌های تجاری که صاحبان آن‌‌ها به دنبال جلوه‌‌های متمایز و خیره‌‌کننده هستند به کار گماشته می‌‌شوند و از مهارت آن‌‌ها در این موارد نیز استفاده می‌‌شود.

با یک سنگتراش و منبت کار مدرن آشنا شوید.

“تونی روگاک” (Tony Rogac) یک سنگ‌‌تراش حرفه‌‌ایست که در گروه  “رد لیف استون” در “ونکوور” (Vancouver) مشغول به کار است.

او تقریبا از حدود چهل سال پیش که در مرمت و بازسازی کلیسای جامع زادگاهش در انگلیس به نام Worcester Cathedral شرکت نمود و آموزش‌‌های لازم را دید، با سنگ کار می‌‌کند.

او کارهای مختلفی از مرمت و بازسازی بناهای تاریخی گرفته تا تراش شومینه‌‌های سنگی برای خانه‌‌های گرانقیمت و ساخت طاق‌‌های تبلیغاتی (heraldic crests) برای مشاغل مدرن را انجام داده‌‌است.

او در باره‌‌ی حجاری روی سنگ می‌‌گوید سنگتراشی نه تنها مهارت است، بلکه هنریست که شما مجاز به خلق آن هستید. پروژه‌‌هایی که او کار کرده بسیار زیاد و متنوع است.

در “گاستون” (Gastown) و بافت‌‌های قدیمی شهر ونکوور، او مرمت یک طاق زینتی با گل‌‌های حکاکی شده در بالای ساختمانی متعلق به دوره‌‌ی گلد راش دهه‌‌ی1860 (1860s gold rush) را به عهده گرفت.  او تراش گل‌‌ها و شیر دال‌‌‌‌ها (griffins) را با 80000 پوند “ایندیانا لایم استون” (Indiana limestone) انجام داد.

همچنین برای “ورمیر” (Vermeer)، مجتمعی که موفق به دریافت جایزه‌‌ی بهترین خرده فروشی در چهار سال پیش شده است، پوشش‌‌هایی با ظاهر قرون وسطایی که پوشید از گل‌‌های لاله و اژدهاست را تراشیده‌‌ است و در حال حاضر در حال ساختن و حکاکی یک یوزپلنگ آمریکایی است که بر بالای ورودی “رد لیف” نصب خواهد شد.

“روگاک” نیز مانند اکثر صنعتگران امروزی، پس از اینکه کارهای اولیه را با ماشین‌‌های مدرن انجام می‌‌دهد شروع به تراشیدن سنگ و حکاکی با دست می‌‌کند. دستگاه CNC، ماشینی با تیغه‌‌های محرک است که توسط نرم افزار کامپیوتری هدایت می‌‌شود و حاوی فایل‌‌هاو الگوهای طراحی است.

این وسیله تقریبا 80 درصد تراشکاری را انجام می‌‌دهد. او می‌‌گوید ممکن است تصور شود که “لودیت” (Luddite)  بهترین دستگاهی است که برای مرمت بناهای سنگی قدیمی به‌‌کار می‌‌رود اما من معتقدم که CNC بسیار مفید است و کمک بزرگی محسوب می‌‌شود.

حکاکی با دست برای دستیابی به ظاهری درست و پیچیده بسیار ضروری است. “استفن ویت” (Steffen Waite) مالک “رد لیف” معتقد است که بین تکنولوژی و کار دست پیوندی ایجاد شده است. او به این نکته نیز اشاره می‌‌کند که تعداد کمی از مشتریان قادرند از پس هزینه‌‌های مربوط به یک مجسمه یا نقش‌‌های برجسته‌‌ای که کاملا با دست کار شده‌‌اند بر بیایند.

سختی کار

از آنجایی که کار سنگتراشان نمای دید برجسته‌‌ای دارد و خیلی به چشم می‌‌آید، کار تراش سنگ باید با دقت و ظرافت بالایی انجام شود. این مورد در هیچ جایی به اندازه‌‌ی “روتاندا “(Rotunda) بخش مرکزی طراحی “توماس جفرسون” (Thomas Jefferson) در دانشگاه ویرجینا که به عنوان بخشی از میراث جهانی سازمان ملل محسوب می‌‌شود به چشم نمی‌‌آید.

شانزده قسمت اصلی این اثر بزرگ که از سنگ “چینی کارارا” ساخته شده بود و بیشترین بخش باقیمانده‌‌ی از بنا به حساب می‌‌آمد در آتش‌‌سورزی  1895 از بین رفت. معمار مشهور “استندفورد وایت” (Stanford White) بنا را مرمت کرد اما با گذشت بیش از صد سال برگ‌‌های منبت شده بر روی بخش‌‌های مرکزی فرسایش یافت و احتمال ریزش آن وجود داشت و بنابراین امنیت را به خطر می‌‌انداخت.

سال گذشته شرکتی در ویرجینیا به نام “راگو استون” اسکن سه بعدی از قطعات و بخش‌‌های بالایی و آنچه که از بنا باقیمانده بود را انجام دارد، کارکنان این شرکت، عکس‌‌هایی که از این بنا را که از سال 1895 به جای ماند بود جمع‌‌آوری کردند و در ادامه این شرکت‌‌، تراشکارانی از کشور ایتالیا که تأیید طرح‌‌ها و مدل‌‌های آنها بایستی از هفت خان رستم عبور می‌‌کرد را استخدام نمود.

در نهایت، بخش‌‌های تخریب شده شکوه‌‌ گذشته‌‌ی خود را با مرمتی که انجام شد، به‌‌دست آورد.  این بازسازی به سبکی انجام شد که کارشناسان معتقدند اگر چه طرح اصلی “جفرسون” دیگر وجود ندارد اما اگر ایشان هنوز هم در قید حیات بود حتما آن را تأیید می‌‌کرد.

تقاضاهای مدرن

“راگو استون” نیز مانند “رد لیف” در خانه‌‌های سطح بالا بر روی سنگ حکاکی و منبت کاری می‌‌کند و این کار به بخش اصلی تجارت آن‌‌ها مبدل شده است.

“سام آرکوت” (Sam Arcot) مدیر فروش و بازاریابی “راگو استون” می‌‌گوید حتی با اینکه مواد مصنوعی به صورت فزاینده‌‌ای وارد بازار می‌‌شوند اما هم‌‌چنان نرخ تقاضا و اقبال عمومی به سنگ‌‌های طبیعی به‌‌صورت مداوم در حال رشد است.

از متقاضیان دیگر می‌‌توان به کلیسا‌‌ها اشاره کرد که برای تراشیدن پیکر شخصیت‌‌های مذهبی نیازمند دستانی هنرمند هستند. راگو در حال حاضر  مرمت کلیسا‌‌های کوچکی در “باسیلیکا‌ی نشنال شرین” (Basilica of the National Shrine) در واشنگتون دی سی را بر عهده دارد و کار بازسازی و مرمت بسیاری از کلیساهای دیگر را نیز انجام داده است که از آن جمله می‌‌توان به کلیسای Duke University’s Divinity School اشاره نمود.

هنر منبت و حکاکی سنگ به‌‌صورت سنتی از طریق آموزش، از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌‌شد و منبت کاران بایستی مدتها شاگردی استادکاران را می‌‌کردند تا به مهارت لازم دست یابند.

اما از آنجایی که تعداد محدودی از سنگتراشان باقی مانده‌‌اند، نمی‌‌توان در مورد بقای این حرفه اطمینان حاصل کرد. در ایالات متحده‌‌ی آمریکا، کالج هنرهای ساختمانی مدرک لیسانس را در رشته‌‌های کلاسیک ساختمانی از جمله منبت سنگ  ارائه می‌‌دهد.

در ایرلند یک کارآفرین، آکادمی Stone Mastery را راه‌‌اندازی نموده است که این امکان را برای  تجربیکاران پر انرژی فراهم می‌‌کند تا دانش خود را منتقل کنند. تا زمانیکه سنگ‌‌های طبیعی جذابیت خود را در میان مردم از دست نداده‌‌اند کارهای بسیاری برای افرادی که مهارت و تجربه‌‌ی کافی در این زمینه دارند محیا خواهد بود.