روش های اجرای پوشش سنگ طبیعی در نما (بخش پنجم)

به ادامه مبحث روش های اجرا می پردازیم.

5- نفوذپذیري آب

بدون درنظر گرفتن ملاحظات مربوط به جلوگیري از نفوذ آب به پشت سنگ نما از طریق طراحی درزها یا درزگیرها در نماي مهار شده، باید به این نکته توجه داشت که نشت آب ممکن است در طول عمر بنا اتفاق بیفتد. لذا باید جهت جلوگیري از محبوس شدن آب و خرابی‌هاي متعاقب آن در داخل ساختمان ملاحظاتی در نظر گرفته شود. این امر به کمک استفاده از درزپوش (Flashing) و آبچکان (Weeping) قابل انجام است.

در صورتی که تجهیزات حفاظت در برابر آتش تداخلی ایجاد نکند، باید نصب درزپوش و آبچکان در هر طبقه یا یک عدد براي چند طبقه اجرا شود. پیشنهاد می‌شود که یک عدد براي حداکثر دو طبقه یا 6/7  متر اجرا شود. آبچکان‌ها در درزپوش باید تقریباً با فاصله افقی 40 تا 60 سانتی‌متر نسبت به هم قرار گیرند. اغلب، آبچکان‌ها در محل تقاطع درزها در جایی که با مهارها تداخل نداشته باشند و در جایی که حفره‌هاي آبچکان بتوانند توسط مواد درزگیر، محافظت شوند، قرار می‌گیرند.

هواي موجود در فاصله بین پشت سنگ نما و سازه پشت‌بند باید تهویه گردد تا بخار ایجاد شده توسط لوله‌هاي تعبیه شده خارج گردد. ابعاد و تعداد لوله‌ها باید توسط مهندس طراح تعیین شود. آبچکان و لوله تهویه باید داراي ابعاد بیرونی سازگار با پهناي درز باشد. طناب یا فتیله نیز می‌توانند نقش آبچکان را داشته باشد. لوله تهویه بخار باید به صورت عمودي در پشت سنگ تا ارتفاعی قرار گیرد که از ورود کج باران به داخل فاصله هوایی ممانعت نماید (شکل 30).

بیشتر بخار آبی که در پشت سنگ نما ایجاد می‌شود، ناشی از رطوبت موجود در داخل ساختمان است. بخاربند مناسب باید به عنوان بخشی از سیستم پشت‌بند دیوار خارجی از دال کف تا دال یا سازه بالایی آن و از پنجره تا پنجره بعدي درنظر گرفته شود تا فضاي خالی دیوار خارجی را از فضاي داخل جدا کند. در نظر نگرفتن بخاربند موثر باعث ایجاد میعان روي سطح داخلی سنگ می‌شود و ممکن است در داخل شکاف‌ها و سوراخ‌ها حبس شده و باعث ایجاد خرابی‌هاي ناشی از چرخه یخ زدن- آب شدن (که در محل‌هاي مهار، یکپارچگی سنگ را مختل می‌کند) شود.

همچنین، میعان بواسطه جریان سیال در سطح زیر درزگیر سبب خرابی درزگیرها و خوردگی فولاد می‌شود. حتی اگر هیچ‌گونه خرابی سازه‌اي رخ ندهد، میعان محبوس می‌تواند به رویه سنگ منتقل شده و باعث ایجاد لکه شود.

درزگیري درزها عامل اصلی جلوگیري از نفوذ آب می‌باشد اما نمی‌تواند به عنوان یک بخاربند ضد آب درنظر گرفته شود. درزگیر باید با دقت انتخاب و مشخص شود. انواع مختلفی موجود می‌باشد که هر کدام داراي ویژگی‌هاي بخصوصی از جمله چسبندگی، پیوستگی، کشیدگی، طول عمر، مدول و رنگ می‌باشند. درزگیرهاي روغنی و غیرپوسته‌اي به دلیل احتمال لکه‌دار کردن سنگ یا خودشان، نباید مورد استفاده قرار گیرند.

معمولاً چسبندگی درزگیري که مناسب باشد براي سنگ مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما، چسبندگی به سطوح مجاور ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. توصیه‌هاي تولیدکننده درمورد الزامات اندود کردن سطح این مصالح باید درنظر گرفته شود. در این مورد، توصیه اکید می‌شود که یک قطعه سنگ نماي آزمایشی حداقل یک ماه و ترجیحاً سه ماه یا بیشتر، قبل از استفاده از آن درزگیر، به عنوان گامی براي تایید عملکرد آن، اجرا گردد.

6- رواداري‌ها

برخی از رواداري‌هاي معمول در نصب به شرح زیر است:

• اختلاف نسبت به سطح شاقولی دیوارها، نبش سنگ‌ها، گوشه‌هاي خارجی، درزها و سایر خطوط آشکار نباید در هیچ طبقه‌اي (یا حداکثر در 6 متر) بیشتر از 6 میلی‌متر باشد.
• اختلاف تراز نسبت به تراز مشخص شده در نقشه‌ها براي درزهاي افقی و سایر خطوط آشکار نباید در حداکثر 6 متر بیشتر از 6 میلی‌متر و براي 12 متر نباید بیش از 20 میلی‌متر باشد.
• اختلاف در خطوط مستقیم ساختمان نسبت به محل مشخص شده در نقشه‌ها و بخش مربوطه روکار دیوار نباید در هیچ دهانه‌اي یا در حداکثر 6 متر بیشتر از 12 میلی‌متر یا در هر 12 متر نباید بیش از 20 میلی‌متر باشد.
• اختلاف در سطح وجوه قطعات مجاور یکدیگر (غیرهم تراز بودن) نباید از یک چهارم پهناي درز بین قطعات بیشتر از 5/1 میلی‌متر تجاوز کند مگر این که پرداخت پانل ناصاف باشد یا اندازه پانل بیش از 8/1 مترمربع باشد.

7- مصالح ساخت

7-1- فلزات

فلزات مورد استفاده براي مهار یا اجزاي سیستم مهاري بر اساس استفاده آن‌ها انتخاب می‌شوند:

• نوع فلز مورد استفاده در صورتی که در تماس با سنگ باشد، باید از فولاد ضدزنگ AISI تیپ 304 یا 316 یا برنز یا آلومینیوم که بعد از ساخت با پوشش رنگ اپوکسی یا پوششی مشابه پوشیده می‌شوند، باشد. براي سنگ گرانیت می‌توان از روکش فلزات نورد شده یا آلومینیوم آندکاري شده، استفاده نمود. در مواردي که پروژه در معرض کلرایدها است (شامل مناطقی که در معرض بخار نمک‌هاي ضدیخ معابر می‌باشند و مناطقی که در محدوده 5 تا 10 مایلی از آب شور هستند) توصیه می‌شود که براساس نیازها و محدودیت‌هاي کاربردهاي خاص از فولاد ضدزنگ تیپ 316 استفاده شود. براي بست‌ها از سیم‌هاي مسی، برنجی یا فولاد ضدزنگ استفاده شود.
• اجزاي فولادي ضدزنگ با ضخامت کمتر از 6 میلی متر نباید جوش داده شوند. در صورت نیاز به جوش در آن اجزا، باید از انواع کم‌کربن آلیاژ مربوطه استفاده گردد (مثلاً در مواردي که تیپ 304 مجاز است از تیپ 304L و در مواردي که تیپ 316 مجاز می‌باشد از تیپ 316L استفاده شود).
• بست‌هاي سیمی خارجی که همراه با قسمت‌هایی از ملات سیمان استفاده می‌شوند، باید از فولاد ضدزنگ شکل‌پذیر باشد و از به کار بردن مس و آلومینیوم با ملات به دلیل عدم سازگاري آن‌ها با آن، خودداري شود. در موارد استفاده داخلی، فولاد ضدزنگ، مس، برنج و آلومینیوم را می‌توان با گچ قالب‌گیري به کار برد. البته باید به این نکته توجه داشت که ملات باعث تیره شدن یا لکه‌دار شدن سنگ قبل از استفاده از بست‌هاي سیمی در محل‌هاي مهار نگردد.
• فلزي که در تماس مستقیم با سنگ نمی‌باشد و در معرض هوا قرار می‌گیرد باید از فولاد ضدزنگ، فولاد گالوانیزه، فولاد با پوشش حاوي روي یا با پوشش اپوکسی یا آلومینیوم باشد. پیج و مهره باید از فولاد ضدزنگ باشد.

7-2- درزگیرها

• درزگیرهایی که در مجاورت با سنگ قرار می‌گیرند، باید داراي قابلیت کافی جهت تأمین ویژگی‌هاي مورد نیاز باشند. این ویژگی‌ها عبارتند از مقاومت گسیختگی و پوسته شدن، کشسانی، قابلیت فشردگی، مقاومت فرورفتگی، مقاومت در برابر آلوده شدن و تغییر رنگ و سازگاري با دیگر درزگیرهایی که ممکن است در تماس با آن‌ها قرار گیرند.
• پیشنهادات سازنده در مورد محدوده دمایی در شرایط استفاده، شرایط بستر و نیاز به بتونه باید رعایت گردد.
• امکان نشت برخی درزگیرها بر روي سنگ وجود دارد. در این مورد، پیشنهاد می‌شود آزمایش‌هاي مناسب انجام شوند.
• روان‌کننده‌هایی که در بعضی از درزگیرها مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند موجب ایجاد لکه در سنگ گردند و در این‌گونه موارد باید تولیدکننده درزگیر یا یک مرجع معتبر مناسب بودن آن‌ها را براي استفاده‌هاي موردنظر تأیید کند.
• بیشتر درزگیرها نیازمند یک پوشش اولیه (آستر) هستند.

7-3- مصالح ملات

• ملات استفاده شده براي ثابت کردن مهارها در محل، در نماها باید شامل یک بخش سیمان معمولی یا زودسخت شونده و یک بخش ماسه باشد. ملات باید به حالت خمیر نسبتاً خشک بوده و به خوبی در داخل سوراخ اطراف مهار کوبیده شود و باید براي اینکه کاملاً بگیرد تا 48 ساعت نباید تحت تنش قرار گیرد.
• جایی که مهارها با رزین در پنل‌هاي سنگی محکم شوند، نوع رزین انتخاب شده باید با مهارهاي فلزي سازگاري داشته باشد و با فرمول شیمیایی مخصوص براي استفاده در سنگ باشد. همۀ رزین‌ها باید با داراي گواهی‌نامۀ درجه‌بندي آتش (fire-rating certificate) مناسب باشند. جایی که نصب سنگ با مهار سیمی فولاد ضدزنگ همراه باشد، مهار باید در سوراخ دریل شده با حداقل زاویه ˚10 نسبت به افق، قرار داده شود.
• سیمان پرتلند، سیمان بنایی و آهک استفاده شده در تهیه ملات آهک و سیمان باید بدون لک‌شدگی باشد.
• دوغاب غیرانقباضی (Non-shrink grout) نباید مورد استفاده قرار گیرد.
• مواد افزودنی می‌تواند روي مقاومت و چسبندگی ملات‌ها تأثیر بگذارد و باید در استفاده از آن‌ها مراقب بود.
• کلرید کلسیم و افزودنی‌هاي داراي کلسیم کلرید نباید به ملات‌ها افزوده شوند.
• آب باید آب لوله‌کشی یا سایر منابع قابل شرب باشد. اگر آب لوله‌کشی در دسترس نبود، آب باید تمیز و عاري از املاح محلول و غیر محلول به مقداري که تأثیرات مضر روي ملات، سنگ یا فلزات نگذارد و موجب لطمه به دوام ساخت و ساز نشود.

7-4- درزپوش‌ها

انتخاب ورقه فلزي براي هوازدگی و درزپوش‌ها باید با در نظر گرفتن شرایط استفاده و در معرض بودن و رفتار شیمیایی در تماس با سایر مصالح، انجام گیرد. آلومینیوم و روي و آلیاژهاي آن‌ها، در هنگام تماس مستقیم با سایر فلزات و در حضور رطوبت می‌توانند دچار خوردگی دو فلزي شوند و از تماس مستقیم آن‌ها با سایر فلزات مورد استفاده در نما، مخصوصاً مس و آلیاژهاي مس باید اجتناب شود.

در جاهایی که چنین تماس‌هایی غیرقابل اجتناب می‌باشد، ضروري است که پیش‌گیري‌هاي لازم براي ایزولاسیون فلزات غیرمشابه از خوردگی گالوانیکی صورت گیرد. روان‌آب حاصل از آب باران که از روي درزپوش‌هاي مسی یا آلیاژهاي مسی عبور می‌کند، نباید در تماس با درزپوش‌ها یا اجزاي ساخته شده از آلومینیوم و روي یا آلیاژهاي آن‌ها قرار گیرد، مگر اینکه قبل از این با یک اندود قیري یا سایر مصالح مناسب مورد محافظت قرار گیرند.

مصالح غیرفلزي نیز می‌توانند به عنوان درزپوش مورد استفاده قرار گیرند، ولی طول عمر آن‌ها به مقدار زیادي به مقدار در معرض مستقیم آب و هوا بودن، بستگی دارد. بعضی مصالح، مانند الیاف معدنی مسلح قیري، نیاز به گرما براي نرم کردن و شکل دادن دارند در حالی مصالح دیگر، مانند پلی‌اتیلن یا قیر پلی‌اتیلن به وسیلۀ چسب‌هاي مخصوص در وضعیت خود قرار می‌گیرند. در انتخاب هر مصالحی براي درزبندها باید این نکات را در مرحلۀ طراحی و روش‌هاي ساخت بنا در نظر داشت.

مصالح درزپوش باید به گونه‌اي انتخاب شوند که جابجایی و رواداري‌هاي لازم را تأمین نماید. درزپوش‌هاي موجود داراي مقاطع مختلفی هستند که متداول‌ترین آن‌ها عبارتند از انواع لوله‌اي، دالبري (Lobed)، اسفنجی (Cellular). البته برخی از این مصالح ممکن است به داخل سنگ نشت کنند و باعث ایجاد لک گردند.

در صورت عدم اطمینان کافی نسبت به اطلاعات شرکت سازنده درباره عدم نشت مصالح به داخل سنگ، راه‌حل منطقی انجام آزمایش است. درزبندهاي روزن‌رانی‌شده معمولاً نئوپرن یا وینیل هستند و درزبندهاي اسفنجی عموماً پلی‌یورتان، پلی‌اتیلن یا بوتیل اسفنجی می‌ باشند.

روش های اجرا _روش های اجرا_روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _روش های اجرا _