نادر خلیلی معمار و فیلسوف ایرانی

آشنایی با نادر خلیلی

نادر خلیلی معروف ترین معمار ایرانی_ آمریکایی در سال 1315 در شهر تهران چشم به جهان گشود. نادر خلیلی در خانواده ای پرجمعیت با نُه فرزند در ایران به دنیا آمد. او پژوهش های متعددی در زمینه معماری خشتی و خانه های ارزان قیمت انجام داد.شرایط سخت زندگی وی سبب شد تا رویایی را در سر بپروراند و آینده ای متفاوت را برای خود بسازد.

او به این روش زندگی خود را توصیف می کند:

“در میانه ی زندگی، دست از مسابقه ی با دیگران برداشتم، به رویاهای خود پرداختم و به آرامی در مسیر زندگی گام برداشتم. رویای من عبارت از ساخت خانه ای ساده بود که با دست خالی و مصالح ساده ی موجود در این جهان: از عناصر برگرفته از زمین، آب، هوا و آتش ساخته شده باشد. برای ساخت چنین سرپناهی، آن را در محل، ساخته و آماده می سازیم، مانند: صخره ای بزرگ و تو خالی”.

خط فکر جلال الدین رومی را می توان در آثار نادر خلیلی به خوبی مشاهده کرد. او استفاده از خاک را به عنوان عنصر اصلی طراحی اش را از اشعار مولانا الهام گرفته و امیدوار بوده است از طریق “معماریِ خاک” به بعضی از مهم ترین موضوع های روز مانند: تأمین سرپناه برای پناهندگان، فاجعه دیدگان و نیازمندان جهان بپردازد.

تلفیق سبک معماری وی با علاقه توصیف ناپذیرش به شعر و عرفان سبب شد تا به نام “معمار و فیلسوف” خوانده شود.

ابرخشت Super Adobe، شکلی از معماری با خاک است که توسط معمار و بنیانگذار موسسه Cal-Earth نادر خلیلی ابداع و توسعه یافته است. با استفاده از کیسه های خاکی طویل، سیم های خاردار، خاک موجود در سایت و ابزارهای مورد نیاز، نادر خلیلی سامانه  ای خلاق از خاک ابداع کرد که ترکیب شده با روش معماری سنتی و الزامات ایمنی جهانی امروز و استانداردهای زلزله در کالیفرنیاست.

این فنآوری توسط ناسا نشر و اعلام شد. همچنین توسط سازمان ملل تایید و مفتخر به دریافت جایزه معتبر آقاخان در سال ۲۰۰۴ شد. شاید بتوان مشهور ترین جایزه معماری جهان را جایزه آقاخان دانست كه سال های سال است به كارهایی داده می شود كه دارای اثر ویژه ای هستند، جایزه ی ۵۰۰ هزار دلارى بنیاد آقاخان بین كسانى كه در ساخت و پیشبرد هر پروژه بیشترین سهم را داشته اند، تقسیم مى شود.

این مراسم رسمى در روز ۲۸ نوامبر در گنبد همایون در هند با شخص آقاخان رهبر اسماعیلیه برگزار می شود. چنین دستاوردی نتیجه سال ها تلاش، مراقبه و تجربه عملی است که الهام گرفته شده از معماری سنتی و خاکی بیابان های ایران است و چنین طرحی به نحوی مطلوب با معماری مدرن سازگار یافته است به طوری که هر فردی قادر به ساخت چنین سبک و سازه هایی است. خلیلی در ارتباط با جوایز خود می گوید: “در اصل این جایزه نیز تأییدی است بر راهی كه ۳۰ سال است آن را تعقیب می كنم.”

ابرخشت که حاصل حدود ۳۰ سال از زندگی حرفه ای، کار و تجربیات مرحوم نادر خلیلی، معمار مبتکر ایرانی است در واقع کیسه های درازی است با عرض ۵۰-۴۰ سانتی متر و طول مورد نیاز که از خاک و فیبری که جایگزین کاه شده است پر می شود این کیسه ها به کمک دو ردیف سیم خاردار، در هم تنیده می شوند و آن طور که می گویند بنای ساخته شده از آن در مقابل باد، باران ، گرما و سرمای شدید، آتش سوزی و زلزله و… مقاوم است. روش ساخت ابتدایی است و حتی ساختمان سازی را تا مراحلی از یک مقوله تخصصی به مقوله ای قابل انجام برای همه تبدیل می کند.

برخی از افتخارات و جوایز نادر خلیلی:

• برنده ی جایزه آقاخان
• جایزه انستیتو معماران ایالات متحده
• تقدیرنامه از سازمان ملل
• در سال ۱۹۸۴ انجمن معماران آمریکا در ایالت کالیفرنیا جایزه «تبحر در فناوری» را به خاطر ابداع خانه های سرامیکی به او اهدا کرد.

برخی از آثار و تألیفات نادر خلیلی:

• خانه سازی به وسیله سیستم ابرخشت
• کتاب تنها دویدن؛درباره ی بازدید از کویر
• کتاب خانه های سفالی و معماری خاکی: چگونه خانهٔ خودتان را بسازید
• پیاده روی روی ماه
• رومی، فوارهٔ آتش
• رومی، رقص شعله