آشنایی با گابریل گورکیان
گابریل گورکیان 30 آبان ماه در سال 1279 خورشیدی در استانبول به دنیا آمد. در همان سال ها با خانواده ی خود به ایران مهاجرت کردند و بعد از تحصیلات ابتدایی راهی وین شد. در مدرسه ی معماری آکادمی هنر های کابردی وین مشغول به تحصیل شد.
پس از اتمام تحصیلات راهی پاریس و در آنجا مشغول به کار معماری شد. او در زمره شاگردان اسکار اشترناد و یوزف هوفمان و از دوستان صمیمی آدولف لوس بود. همچنین در پاریس با لوکوربوزیه و زیگفرید گیدیون در تاسیس کنگره سیام همکاری نزدیک داشت،
به طوری که در نخستین کنگره ، سمت دبیر جلسات را بر عهده او داشت. گابریل گورکیان نه تنها در ایران بلکه در اروپا و ایالات متحده آمریکا نیز معمار شناخته شده ای بود. ایشان از پایه گذاران معماری نوین در ایران بود. گابریل گورکیان ساختمان ها، فضای داخلی و باغ های گوناگونی را طراحی کرده است و در دانشگاه ایلی نوی به آموزش معماری پرداخته بود. او در اروپا، ایران و ایالات متحده آمریکا کار کرده است.
در سال ۱۹۲۳ تعدادی از آثار گورکیان در سالن پاییزه پاریس در کنار آثار معمارانی با شهرت جهانی مانند: لکوربوزیه به نمایش درآمد. وی همچنین در دوره های مختلف «کنگرهٔ بین المللی معماری مدرن CIAM که از سال ۱۳۰۷ (۱۹۲۸) به طور سالانه تشکیل می شد و قطعاً مهم ترین و بنام ترین همایش معماران سدهٔ بیستم بود، شرکت فعالانه داشت. گابریل گورکیان در سال ۱۳۱۲ (۱۹۳۳) به ایران بازگشت و طی ۴ سال اقامت در تهران، علاوه بر ریاست دفتر معماری شهرداری تهران، پس از سال ۱۳۱۶ وی مدتی در انگلستان و پس از آن در فرانسه اقامت و فعالیت داشت. در سال ۱۳۲۲ (۱۹۴۴) به آمریکا رفت .
ویژگی های معماری گابریل گورکانیان
روح مدرنیستی گورکیان را می توان در طرح های خانه های مسکونی او دید.این خانه ها کاملاً با اهداف مدرن و سبک بین المللی طراحی شده اند، و نباید این نکته را از نظر دور داشت که طرح خانه های او شدیداً برداشت شده از اندیشه ها و کارهای اسکار اشترناد و آدولف لوس ، به خصوص در ساماندهی فضاهای خصوصی و عمومی ، سیر کولاسیون فضاهای داخلی و از همه مهمتر هندسه ، مصالح و فضا های پر و خالی احجام است.
از طرفی می توان مشخصات عمومی خانه های او را چنین بیان نمود :
تمام این خانه ها به منظور استفاده از نور خورشید در زمستان مطابق محور شمالی و جنوبی قرار گرفته اند.
این خانه ها عموماً بین یک حیاط ورودی در شمال و یک حیاط بزرگ در جنوب واقعند و به دلیل بادهای گرم و خشک ، نما از سمت شرق و غرب مسدود شده اند.
انتخاب شمالی و جنوبی گاهی به دلیل دسترسی ، قرار دادن دو ورودی در دو طرف بنا را الزامی می کند.
واضح است او در طرح های مسکونی خود بسیار آزادانه عمل می کرده ، هر چند گرایش به تقارن و یادمان سازی در ویلای پناهی و ویلای اصلانی به طور کامل کنار نذاشته است.
بسیاری از طرح های او به عنوان نخستین اجرا در ایران بود که بعد ها به عنوان الگویی برای معماران ایرانی قرار گرفت.
وی در سال ۱۳۴۹ درگذشت.
سمت های گابریل گورکیان
- ریاست دفتر معماری شهرداری تهران از ۱۳۱۲ خورشیدی به مدت چهار سال
- دبیری همایش بین المللی معماری مدرن (CIAM)
- تدریس در دانشگاه ایلی نوی آمریکا
آثار گابریل گورکیان در ایران
- ساختمان شماره ۷ وزارت امور خارجه (کاخ شهربانی پیشین)
- طرح ساختمان وزارت صنایع طرح باشگاه افسران (که پس از رفتن وی با نظارت وارطان هوانسیان به اتمام رسید)
- آمفی تئاتر مدرسهٔ نظام
- طرح ساختمان وزارت امورخارجه
- ویلای آقای پناهی
- ویلای آقای سیاسی
- ویلای آقای خسروانی
- ویلای آقای نظام مافی
- ویلای آقای ملک اصلانی
- ویلای آقای فیروز
- طرح کاخ دادگستری تهران (در رابطه با انتصاب اين پروژه به معمار، ترديد و شبهه وجود دارد!)
آثار گابریل گورکیان در خارج از كشور
- باغ كوبیست، فرانسه
- خانه های شماره ۶۷ و ۶۸، اتریش
