آشنایی با رزین های طبیعی و انواع آن

بخش اول :رزین های طبیعی

آشنایی با رزین ها

رزین ها نوعی پلیمر هستند. این مواد شامل انواع طبیعی و مصنوعی(سنتزی) بوده و به دو شکل نیمه جامد و مایع یافت می شوند که دارای خواص و کاربرد های گوناگونی و گسترده ای می باشند.

از زمانی که این ماده پلیمری مورد استفاده قرار گرفت تاکنون، دچار تغییرات زیاده شده است. در ادامه، ساختار و ویژگی های رزین ها بررسی می شوند.

 

ویژگی های عمومی رزین ها:

رزین ها ترکیباتی هستند که از زنجیره های بلند با وزن مولکولی بالا ساخته شده اند. این زنجیره ها دارای گروه های عاملی فعال می باشند. در واقع هیچ معیار به خصوصی برای تعریف عمومی و ارائه ی یک قالب واحد برای رزین ها وجود ندارد.

 

رزین ها از لحاظ ویژگی های فیزیکی مانند: گرانروی، رنگ، شفافیت و… هیچ نقطه اشتراکی با یکدیگر ندارند. ولی هدف تمامی رزین ها یکسان است: چسبندگی، تشکیل پوشش نازک، استحکام!

نکات مهم در ارتباط با رزین ها

۱- برخی از مواد تشکیل دهنده پوشش ها مانند: رنگ، چسب، آب بند و غیره، بدون وجود رزین توانایی ایجاد یک پوشش نازک را ندارند. این رزین است که امکان تشکیل پوشش را فراهم می کند.

 

۲- نگهداری اجزاء مختلف در کنار یکدیگر از وظایف رزین است تا نهایتاً یک توزیع و ترکیب یکنواخت ایجاد شود. البته باید توجه داشت که نوع پوشش باید مطابق با ماهیت رزین باشد.

 

۳- چسبندگی به سطوح از وظایف اصلی رزین ها است. هر چه ذرات رزین با مولکول های سطح، پیوند بیشتری برقرار کنند میزان چسبندگی بالاتر و در نتیجه عمر پوشش دهی طولانی تر خواهد داشت.

 

۴- رزین ها ویژگی های خاصی را ایجاد می  کنند مانند:

• دوام و مقاومت در برابر مواد شیمیایی نظیر اسیدها، قلیاها، روغن ها، دما.
• مقاومت در برابر خوردگی، رطوبت ( به خصوص آب دریا، آب گرم و غیره).

 

انواع رزین ها:

رزین ها به دو دسته رزین های طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند.

رزین های طبیعی:

این نوع رزین ها از منابع مختلفی از جمله: گیاهان، حشرات و مواد معدنی حاصل می شوند. این پلیمر به سادگی شکل پذیر بوده اما دوام کمی دارد.

تا قبل از تولید انبوه رزین های مصنوعی، انواع رزین های طبیعی مصرف و رواج فراوانی داشتند. اما با تولید رزین های مصنوعی، دامنه ی کاربرد انواع طبیعی محدودتر شد.

 

 

انواع رزین های طبیعی:

-۱ رزین هایی با منشا گیاهی:

-کلوفان (Colophony) یا روزین (Rosin ): از مغز چوب، شیره ساقه و ریشه درخت کاج به دست می آید.

 

۲- سندروس (Sandarac) و لیگنین (lignin ) : که از شیره درختانی مانند: کاج گرفته می شود.

۳- سنگ زینتی کهربا (Amber) در اثر سخت شدن صمغ گیاهی بدست می آید که این نوع رزین معمولاً زرد و در موارد نادر، آبی رنگ است.

 

رزین هایی با منشا جانوری:

شالک (shellac) رزینی است که از نوعی حشره لاک ساز بومی هند و تایلند بدست می آید که جهت براق نمودن بسیاری دراژه ها، آدامس ها و آبنبات ها از این ترشحات استفاده می شود.

 

رزین هایی با منشا معدنی:

۱- رزین کوپال (Copal)  و کولتار ( Coal tar) از قطران زغال سنگ به دست می آیند و منشا فسیلی دارند. کولتار برای اصلاح و بهبود مقاومت و نفوذ ناپذیری رزین های دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.

۲- قیر طبیعی که از تبخیر نفت خام حاصل شده و یا به شکل معدنی قابل استخراج است.

به طور کلی امروزه رزین های طبیعی جایگاه گذشته را در صنایع ندارند اما در صورت نیاز می توان با اصلاح و ترکیب آنها با مواد دیگر از برخی رزین های طبیعی استفاده نمود.

کاربرد رزین های طبیعی:

با توجه به ساختار شیمیایی متنوع رزین های طبیعی، کاربردهای آن ها هم متنوع است. خاصیت ضد میکروبی این مواد، باعث شده تا از آن ها برای مومیایی کردن اجساد، درمان سوختگی مداوم پوست با اشعه تابشی و غیره استفاده شود.

رزین های طبیعی همچنین در مصارف غیر پزشکی مانند: جلا دهنده، مواد ضد آب، چسب و غیره استفاده می شدند. از کاربرد های دیگر این مواد می توان به ساخت جواهر، عطر، جوهر و غیره اشاره نمود.

همچنین در گذشته برای مرمت و نگهداری آثار و بناهای سنگی خاص، از رزین های طبیعی استفاده می شده که افزایش دوام سنگ در برابر عوامل مخرب محیطی را در پی داشته است.