کاترین اسپریدونف یکی از زنان معمار ایرانی

بیوگرافی کاترین اسپریدونف

کاترین اسپریدونف در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۴۷،در  تهران متولد شد. او از زنان معمار، محقق و استاد دانشگاه ایرانی است. کاترین اسپریدونف  فارغ  التحصیل رشته معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران در سال ۱۳۷۳ است. در سال ۱۳۸۳ کاترین اسپریدونف به همراه همسرش رضا دانشمیر که یکی از معماران بنام ایرانی است شرکت مهندسان مشاور حرکت سیال را تأسیس نمود و در سال ۱۳۸۷ گروه مطالعاتی iRODE را راه اندازی کرده است.

کاترین اسپریدونف و رضا دانشمیر معماران مسجدی با طراحی مدرن و بازنگرانه در چهارراه ولیعصر تهران هستند. طراحی بدون گنبد و منارهٔ این مسجد مورد انتقاد اصول گرایان و محافظه کاران مذهبی در ایران قرار گرفت.

وی در یک مصاحبه درباره ی این مسجد می گوید:” برای این پروژه بیش از دو سال، به طور متمرکز، مطالعه گروهی داشتیم. مهم ترین منبعمان قرآن بود و بعد از آن به جست وجو در احادیث، تاریخ اسلام، مصاحبه ها، سخنان امام خمینی (ره) در خصوص مسجد، مطالعات میدانی و نظرسنجی های عمومی و… پرداختیم.

در روند طراحی افتخار مصاحبت با آقای دکتر مهدی حجت را داشتیم که در آخرین جلسه گفتند: «این طرح، فرزند خلف ۱۴۰۰ سال تاریخ اسلام است». ما سعی بر آن داشتیم تا این مسجد در نهایتِ خضوع و فروتنی، خلوص و سادگی طراحی شود؛ نه آن که مسجدی شود که افتخارش به داشتن ارتفاعی بلند باشد.

همان طور که در «مجموعه مقالات معماری مسجد؛ گذشته، حال، آینده» ۱_اشاره شده، بسیاری از فقها، بلند ساختن مسجد را مکروه دانسته اند.۲_ در حدیثی از پیامبر (ص) آمده است: «من به بلند ساختن مسجد مأمور نشده ام».۳_در روایتی از حضرت علی (ع) نیز آمده است: «هرگاه کردار مردمی تباه شود، مساجد را بلند می سازند».۴_ تمام اینها توجه ما را به اهمیت ارزش محتوایی معطوف ساخت نه صرفاً تکرار فرمال.”

او معتقد است که معماری معاصر جهان، اغلب به دلیل تک بعدی عمل کردن به بیراهه کشیده شده است و برای رسیدن به نتیجه قابل قبول، باید دانش و هوشیاری از مسائل واقعی انسان به دست آید تا زمینه ساز تصمیم گیری های کاربردی گردد.

ولی مخالفین طرح مسجد ولیعصر می گویند: چرا پس از سی و پنج سال بعد از انقلاب اسلامی این تئوری ها در مورد مقدس ترین بنای معنوی باید بتواند پیاده شود و ریشه کار را در اهمال و کوتاهی و عدم همکاری یا عدم فهم مفهوم و جایگاه ویژه معماری اسلامی ایرانی مدیران و مسئولان و تئوری پردازان دانشگاهی می دانند و خلاء ناشی از عدم ارائه معیارهای کاربردی معماری اسلامی به هر دلیل فرصتی به دست دگر اندیشانی داده که دل در گرو معماری غرب نهاده تا هر سازی می خواهند کوک کنند.

مخصوصاً مسجد را به پای یک بنای رده پایین تر از مسجد قربانی کنند. اینان در مبانی نظری طرح اشکال وارد می کنند و می گویند طراح پروژه گنجشک رنگ کرده و به جای قناری می فروشد تا محلی برای کار غیر اصولی خود پیدا کند.اینان معتقدند اسلام مبانی بسیار شفاف و روشنی برای نقد و بررسی و طراحی معماری مخصوصاً برای بناهای شاخص و یادمانی دارد.

آثاری که وی در طراحی آن نقش داشته است شامل پردیس سینمایی ملت، مسجد ولیعصر، برج اداری—تجاری سپهر الهیه، برج اداری—تجاری جام، ساختمان اداری پل رومی، ساختمان اداری گلفام، و آوا سنتر می شوند.

کاترین اسپریدونف درباره ی  چالش های معماری می گوید :

اگر منظور چالش های موجود از نظر حرفه ای باشد باید اشاره کنم که در حال حاضر یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر حرفه معماری، عامل اقتصاد است. معماری کنونی ایران، عملا بعد از جنگ شروع شد، به دلایلی از جمله، نخستین فرصت واقعی ساخت و ساز، بعد از انقلاب و امکان بروز اندیشه بنیان گذاران انقلاب و رشد نسبی اقتصادی آن زمان، فرصت مناسبی را برای بوجود آمدن پروژه های عمومی، با رویکرد منافع عمومی ایجاد کرد.

این رونق تا حدود سال ۱۳۷۵ طول کشید. در این دوره، انگیزه کسب سود چندان مطرح نبود و دولت و بخش عمومی، بیشتر به دنبال پاسخگویی به مطالبات مردمی بودند. اما از دهه ۸۰ بخش خصوصی مطرح شد، که به دنبال بیشینه سازی سود، در سرمایه گذاری هایش بود و به معماری، به عنوان بستری اقتصادی و سرمایه گذاری نگاه می کرد تا منافع عمومی بسته شدن اکثر راه های اقتصادی برای سرمایه گذاری و با توجه به ارزش ملک و رشد جمعیت در ایران، ساختمان سازی، وعده سود قابل توجهی را به سرمایه گذاران میداد که معماری را از موضوع فرهنگی۔ هنری، به موضوعی تجاری متمایل می کرد.

این گرایش، موجی از رانت جویی را دامن زد که به تمامی بدنه جامعه و ساختار اقتصادی نفوذ کرد که در نتیجه را نهایتا در برداشت نتیجه مثبت آن ایجاد فرصت شغلی بود که در اثر همان عطش جهت سرمایه گذاری در ساخت و ساز، برای معماران بوجود آمد. اما نتیجه هشدار دهنده آن اینست که اگر طراح دارای آن توان و مهارت و سرعت عمل لازم نباشد، مقهور است.

پردیس سینمایی ملت کاری مشترک از کاترین اسپریدونف و رضا دانشمیر

پردیس سینمایی پارک ملت که رتبه نخست ساختمان های عمومی جایزه معمار ۱۳۸۷ و همچنین عنوان پروژه منتخب در فستیوال ۲۰۰۹ بارسلونا را به خود اختصاص داده، به اعتقاد نگارنده، یکی از آثار شاخص و قابل اعتنای معماری معاصر ایران در سال های اخیر است که از نظر نحوه برخورد معمار آن با مقوله طراحی معماری، می تواند به عنوان الگویی کارآمد و راهگشا برای تعریف و ارائه هویتی جدید از معماری ایران، مورد توجه نسل جوان معماری کشور قرار گیرد.

معماران این ساختمان دانشمیر و اسپیریدوف است. رضا دانشمیر،دانش آموخته دانشگاه علم و صنعت در سال ۱۳۷۰ است که از سال ۱۳۸۳ به همراه همسرش کاترین اسپریدونف، مهندسان مشاور حرکت سیال را تأسیس کرده است .

آنچه پردیس سینمایی پارک ملت را در ردیف آثار شاخص و قابل اعتنای معماری معاصر ایران قرار می دهد، در درجه نخست مربوط به دیدگاه ارزشمند و متعالی معمار آن درباره ماهیت معماری و موفقیت نسبتاً قابل توجه او در جامه عمل پوشاندن به این دیدگاه در قالب یک اثر ساخته شده است.

 

آثار کاترین اسپریدونف

پردیس سینمایی ملت

مسجد ولیعصر

برج اداری – تجاری جام

دپارتمان تجاری اطلس

مجموعه چند عملکردی باغ نور

آوا سنتر