گابیون چیست؟
گابیون یا توری سنگی از انواع سازه های مهندسی عمران محسوب می شود. از گابیون در کنار جاده ها، سدسازی، فضای سبز شهری، پارک ها و معماری مدرن استفاده می شود.
توری گابیون یا توری سنگی چیست؟
گابیون کلمه ای ایتالیایی و به معنای جعبه یا قفس فلزی است که با مصالح سنگی پر می شود. در واقع گابیون نوعی توری فلزی بافته شده با مفتول است که به شکل مکعب ساخته می شود. توری فلزی جداره ی گابیون نقش اسکلت گابیون را دارند که ساختار کلی آن را حفظ می کنند و سنگ بکار رفته در آن، علاوه بر تامین وزن گابیون، نقش زهکشی آب را نیز دارند.
هدف از ساخت گابیون یا توری سنگی عبارت است از:
ساختمان سازی و راه سازی
ساخت سازه های کنترل فرسایش
تثبیت دامنه های با شیب و فرسایش بالا
زهکشی آب و کاهش فشار آب منفذی
نمای سازه های مدرن
تاریخچه گابیون
مشکل فرسایش خاک همواره یکی از چالش های بشر بوده و مشکلات زیادی را نیز در پروژه های عمرانی به همراه داشته است. هدایت مسیر سیلاب های مخرب و از طرفی نیاز به ایجاد دیوارهای مستحکم برای حفاظت از سازه ها، از جمله اولین راهکارها در جهت رفع مشکلات یاد شده بوده است؛ بنابراین برای حل این مشکلات، برای اولین بار مصری ها را بر آن داشت که با استفاده از مصالح سنگی و نی، سازه هایی محکم بسازند.
بنابراین می توان عنوان کرد که اولین سازه ی گابیون شناخته شده در طول تاریخ را مصری ها ساختند. این توری های سنگی معمولاً در کنار رود نیل برای حفاظت در برابر سیلاب و طغیان رودخانه در فصول پر بارش سال قرار گرفتند و عموماً با نی و سنگ ساخته می شدند.
همچنین گابیون در صنایع نظامی نیز کاربرد داشت. نظامیان درون توری های فلزی را از سنگ و کلوخ پر می کردند تا نوعی سنگربندی دفاعی ایجاد نمایند.
امروزه با پیشرفت فناوری، از توری فلزی بجای نِی و از سنگ هایی با ابعاد و انواع خاص برای پر کردن داخل توری استفاده می شود. با توجه به تاریخچه ی گابیون ها، ثابت شده است که این سازه ها از بهترین راه کارها برای مقابله با لغزش دامنه ها و فرسایش خاک در جهان محسوب می شوند.
انواع گابیون
۱- گابیون سبدی
گابیون سبدی معمولاً به شکل جعبه مکعبی شکل ساخته می شود که درون آن با مصالح مختلفی پر می گردد. گابیون به شکل سبد بیشتر در کاربردهایی مانند: راه سازی و راه آهن استفاده می شود.
۲- گابیون کیسه ای
گابیون کیسه ای معمولا در شرایط اضطراری و توسط خود افراد ساخته شده و نظم زیادی ندارد. در واقع گابیون کیسه ای، خلل و فرج زیادی داشته و منعطف است.
۳- گابیون تشکی
گابیون تشکی معمولاً به حالت پله پله چیده می شود تا از سرعت زیاد جریان آب در آبراهه ها و فرسایش خاک بکاهد. این نوع از گابیون ها دارای طول و عرض بیشتر ولی ارتفاع کمتری هستند در حالی که تراکم مفتول بکار رفته در این نوع از توری های سنگی بیشتر می باشد.
۴- گابیون بی شکل
از گابیون بی شکل در نگهداری از مصالح، سنگ و خاک در کناره جاده ها استفاده می گردد.
۵- گابیون تزیینی
گاهی از گابیون در زیباسازی فضاها استفاده می شود و یا درون آن ها را پر از گل و گیاه گرده و در گوشه کنار شهر قرار می دهند.
۶- گابیون پلاستیکی
این نوع از گابیون ها از پلاستیک مقاوم ساخته می شوند. گابیون پلاستیکی به دلیل داشتن قیمت مناسب و مقاومت بالا، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
کاربردهای گابیون
گابیون انعطاف و مقاومت زیادی دارد و همین دو عامل از ویژگی های مهم گابیون هستند. توری سنگی یا گابیون از جمله بهترین و موثرترین روش ها برای کاهش احتمال لغزش دامنه ها و همچنین کاهش سرعت فرسایش خاک می باشد.
به طور کلی سبدهای گابیون از مصالح سنگی پر شده و به یکدیگر متصل می گردند و یک سازه به هم پیوسته ی انعطاف پذیر، نفوذ پذیر و یکپارچه را تشکیل می دهند که مقاومت لازم را در برابر سیلاب و یا حرکت زمین دارد. این سازه های یکپارچه می توانند به عنوان دیوارهای نگهدارنده، پوشش و بنده خاک ریز برای حفاظت از زمین و جلوگیری از ریزش خاک و سنگ در دامنه های شیب دار کنار جاده نیز ساخته شوند.
کاربردهای گابیون در سازه های مختلف
- جاده سازی و سدسازی
- نمای ساختمان های مدرن
- مهار و جلوگیری از ریزش سنگ های اطراف جاده ها و سدها
- کنترل و هدایت آب و یا سیل ها
- تقویت ساختار خاک و حفاظت از آب وخاک
- کاربردهای نظامی و ساخت جان پناه
- محوطه سازی و زیباسازی فضا
- حفاظت از پل ها
- استفاده به عنوان یک دیوار، حفاظ، حصار یا فنس
- پوشش در جهت جلوگیری از پوسیده شدن لوله ها
- مقاوم سازی و استحکام بناها و ساختمان های سست
- استفاده به عنوان موج شکن جهت مستحکم کردن سواحل دریاچه و دریا در برابر تاثیرات فرسایش
مزایای استفاده از گابیون
- نصب و پیاده سازی آسان
- مقرون به صرفه
- دوام بسیار بالا به دلیل استفاده از مواد با دوامی چون بتن، سنگ و فلز
- نفوذپذیری زیاد
- سازگار با محیط زیست
- امکان ساخت با مواد بازیافتی مانند: بتن، سنگ یا نخاله هایی که از پروژه های ساختمانی خارج شده اند
- تحمل بار بالا
- جاگیری کم
- مقاومت بسیار بالا در برابر فشار آب و تغییرات آب و هوایی
- تنوع در سبک های هنری
روش ساخت و نصب گابیون
روش نصب گابیون بسیار آسان بوده و نسبت به بسیاری از روش هایی که نیاز به پی ریزی و آماده سازی دارند، گابیون نیازی به پایه ریزی خاصی ندارد. سازه های گابیون چه در دیوارها و چه در نرده ها، نیازی به پایه بتونی ندارند. با این حال ساخت این نوع سازه نیاز به طی کردن مراحلی دارد.
