نسرین فقیه از زنان معمار ایرانی

آشنایی با نسرین فقیه

نسرین فقیه شاید از اولین معماران زن شناخته شده ی ایرانی باشد. فقيه تحصيلات معماري را در ونيز  و طراحي محيط را در دانشگاه يل امريكا به پايان رساند و به ايران آمد. مديريت طرح تفضيلي اصفهان براي مهندسين مشاور ارگانيك و مديريت بخش معماري موزه هنرهاي معاصر تهران از عمده مسووليت هاي او در ايران پيش از انقلاب بود.

فقيه در سال 1362 به فرانسه رفت و فعاليت معماري را در دفتر خود در فرانسه آغاز كرد و در همان زمان  مرمت و طراحي داخلي موزه اورسي ر انیز به عهده گرفت.در فرانسه بازسازي گالري هاي گنجينه دائم ژرژ پمپيدو و مرمت چندين موزه در شهرهاي مختلف به كارنامه تجارب او اضافه شد.

فقيه هم اكنون در ايران زندگي مي كند و در كنار حرفه اصلي خود، به كار پژوهشي نيز  مشغول است.

نسرین فقیه در زمینه ی موزه دستی بر آتش دارد و متخصص در زمینه ی طراحی موزه است. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم طراحی داخلی موزه، و اگر بازهم بخواهیم دقیق تر باشیم، مرمت و چیدمان داخلی موزه.

نسرین فقیه در طراحی  فضای موزه ها سعی می کند تا وفاداری و احترام خود را به آثار به نمایش در آمده ادا کند. «داخل» نقطه ی شروع طراحی اوست. او این امر را ملهم از فرهنگی می داند که در آن پرورش یافته و در این رابطه می گوید: «ایرانی بودن و مسلمان بودن برای من یک جامه ی فرهنگی است که بدون آن احساس عریانی می کنم.

تأثیر ملیت در آثار من به وضوح پیداست. به عنوان مثال من معماری را همیشه از داخل شروع می کنم و می توانم بگویم که مشغله ی ذهنی امْ فضا به معنی متعارف آن نیست. مشغله ی من یک نوع انفجار و انبساط از درون به بیرون است. بیرون همیشه منتج از درون است. از طرف دیگر کارهای من لایه پس از لایه است. مثل معماری سنتی ایران که در فاصله بیرون تا درون بنا لایه های مختلفی از قبیل ایوان و دیوارهای دو پوشه وجود دارد.

این ها همه نشانه های ایرانی بودن است، نیست؟». احجامی که استفاده می کند کلیتی خالص دارند اما همان طور که خود او نیز اشاره می کند دربرگیرنده ی درونی سیال هستند. این موضوع را در برج نفت صبا و به شکلی قوی تر در طرحش برای مسابقه ساختمان بنتون می بینیم. تقسیم احجام و ارتباط آن ها با المان های سازه ای و در مجموع تلاشی محتاطانه برای در هم شکستن خلوص احجامش از ویژگی های فرمی اوست.

نسرین فقیه اگر خانه طراحی کند، سقف اش شیبدار است و سازه اش چوب. این موضوع را تقریباً در همه ی خانه هایی که طراحی کرده می بینیم؛ همچون دهکده ای که برای خانواده خلیلی طراحی کرده. از دیگر ویژگی های این مجموعه سعی بر مستقل بودن هر واحد در کلیتی منسجم است. او علاوه بر طراحی دانه ها به فضای بین دانه ها توجه بسیار دارد.

ترانه یلدا ( معمار و شهرساز) در باره نسرین فقیه در مصاحبه با روزنامه ی اعتماد می گوید : درمورد نسرين بايد بگويم كه او هم جزو زناني بود كه پيش از انقلاب روي باغ ايراني كار كرد. در آن زمان موزه هنرهاي معاصر از آنها خواسته بود تا باغ هاي مهم ايراني را روي كالك رولوه (برداشت) كنند.

همين تجربه باعث شد تا نسرين فقيه، فريار جواهريان را مامور كند تا در موزه  هنرهاي معاصر كه آن زمان مديريتش با آقاي عليرضا سميع آذر بود، كنفرانسي در ارتباط با باغ ايراني برگزار شود. آنجا بود كه افراد زيادي گرد هم آمدند و در مورد باغ ايراني صحبت كردند، ايده اين كار هم از طرف نسرين فقيه بود.

 

البته اين نكته را هم بگويم كه پس از اين كنفرانس، كتابي هم در مورد باغ ايراني منتشر شد و به بعضي از ماها سفارش دادند كه در مورد باغ هاي ايراني بنويسيم، من در مورد باغ دلگشاي شيراز نوشتم، مهوش هم نوشته بود اما كتاب كه درآمد ديديم مقاله مهوش منتشر نشده است. بالاخره زنان موجودات عجيبي هستند.

 

درباره پروژه دهکده خانوادگی خلیلی از آثار معماری نسرین فقیه

دهکده خانوادگی خلیلی، مجموعه ای است مسکونی واقع در ساحل شرقی دریای کاسپین که از پنج ساختمان مرتبط به هم، شامل یک فضای عمومی و چهار فضای خصوصی تشکیل شده است.ایده اولیه، ساخت چهار ویلای مجزا برای اعضای یک خانواده و یک فضای عمومی در کنار ساحل، برای گردهمایی آنها در کنار هم بوده است.

بدین ترتیب، این بناها در قالب یک مجموعه به هم پیوسته طراحی شدند که در عین پیوسته بودن و یکپارچگی، هرکدام از آنها با توجه به ساکنان، از روابط فضایی و عملکردی خاص خود پیروی می کنند و دارای پارکینگ و ورودی اختصاصی هستند. متریال ها و رنگ های دیوارها و فرم ها نیز در عین داشتن هارمونی از جزء به کل و از کل به جزء، وحدت را در کل مجموعه تداعی می کنند و همین طور سعی بر آن شده است که مسیر ارتباطی با متریال جداگانه ای (سنگ ورقه ای تراش خورده) نشان داده شود تا بر ترکیب حجم های مجموعه تاکید شود.