سنگ تراورتن لوشان، یکی از پرکاربرد ترین سنگ های ایرانی است که به دلیل کیفیت و قیمت مناسب، در پروژه های زیادی مورد استفاده قرار می گیرد. معدن این سنگ در منطقه ی جیرنده در حوالی شهر لوشان واقع شده است.
این منطقه از لحاظ زمین شناسی، جزئی از رشته کوه البرز مرکزی به شمار می رود و این سنگ نیز مانند: سایر انواع تراورتن ها، حاصل فعالیت چشمه های آبگرم موجود در منطقه است. این تراورتن شباهت زیادی به برخی تراورتن های معروف ایران همچون حاجی آباد دارد.
رنگ زمینه ی کرم روشن تا بژ در این سنگ باعث شده تا بتوان در طراحی های مختلف از جمله کلاسیک و رومی، از آن استفاده کرد.
در این مقاله، ویژگی های مختلف شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی سنگ تراورتن لوشان مورد بررسی قرار گرفته است.
ویژگی های شیمیایی سنگ تراورتن لوشان
ترکیب شیمیایی این سنگ، کربناته بوده و کانی عمده ی آن، کلسیت است. وجود ناخالصی ها باعث شده تا رنگ زمینه ی این سنگ از کِرِم روشن تا بژ، متغیر باشد. این ناخالصی ها می توانند کانی هماتیت یا برخی از کانی های رسی باشند که رنگ سنگ را به زرد تا بژ متمایل می کنند.
فرآیند تشکیل این تراورتن باعث شده تا این سنگ حالت لایه لایه داشته باشد. توالی لایه های روشن و تیره باعث ایجاد کنتراست رنگی در برخی سورت ها شده است. لذا تراورتن لوشان به دو شکل موجدار و بی موج تولید می شود که هر کدام کاربرد ویژه ی خود را می توانند داشته باشند، بطور مثال، انواع بی موج بیشتر در کف استفاده می شود تا اعمال نیروهای خارجی باعث خرد شدن سنگ از محل لایه بندی ها نشود.
در صورتی که در نما هر دو نوع موجدار و بی موج می توانند استفاده شوند. در مجموع، در استفاده از انواع سورت های سنگ تراورتن لوشان، علاوه بر توجه به ویژگی های زیبایی شناختی و معماری، خصوصیات فنی سنگ نیز باید مورد توجه باشد تا عمر مفید سنگ افزایش پیدا کند.
ویژگی های فیزیکی و مکانیکی سنگ تراورتن لوشان
این سنگ از جمله تراورتن هایی به شمار می رود که حفرات بزرگی ندارد. به عبارت دیگر، تخلخل آن نسبتاً کم است. از این رو سنگ مقاومت و دوام بیشتری از خود نشان می دهد. جذب آب نسبتاً کم این سنگ نیز باعث کاهش امکان لک پذیری آن شده و نگهداری و نظافت آن آسان است.
هرچند نصب این سنگ با استفاده از ملات سیمانی نسبت به سنگ هایی چون مرمریت و گرانیت، آسان تر است، اما باید توجه داشت که هرچه میزان حفرات موجود در سطح سنگ بیشتر باشد، عمل اتصال با کیفیت بهتری انجام خواهد شد. عدم وجود حفرات بزرگ در این سنگ، عملاً از تجمع لک و جرم، جلوگیری می کند.
مقاومت فشاری ، مقاومت کششی و مقاومت خمشی این سنگ در حد مناسبی است. بنابراین می توان از این سنگ در کف، پله، پارکینگ و غیره استفاده کرد. هرچند توصیه می شود تا جهت جلوگیری از آسیب های احتمالی، حتماً از انواع بی موج تراورتن لوشان در این کاربری ها استفاده شود و ضخامت نیز بیشتر در گرفته شود. مقاومت سایشی این سنگ نیز با توجه به ترکیب کربناته و تخلخل نسبتاً کم، در حد مناسبی است.
دوام سنگ تراورتن لوشان در برابر عوامل مخرب محیطی باید از جنبه های مختلف مورد توجه قرار گیرد.
دوام در برابر چرخه های یخ زدگی: در مجموع بیشتر سنگ های تراورتن از جمله تراورتن لوشان در برابر یخ زدگی دوام خوبی دارند و تنها نقطه ضعف آن ها، سطوح لایه بندی است. لذا توصیه می شود در اقلیم سرد و کوهستانی، از انواع بی موج این سنگ در محوطه ی بیرونی ساختمان استفاده شود.
دوام در برابر اسید ها: سنگ تراورتن لوشان مانند: سنگ های کربناته ی رسوبی دیگر، در برابر اسیدهای مختلف، آسیب پذیر هستند. بطوری که سطوح صیقلی آن ها در مواجهه با اسید ها، پس از مدتی جلا و زیبایی خود را از دست داده و به تدریج مات می شوند. لذا توصیه می شود در شهرهای صنعتی که بارش باران های اسیدی در آنجا زیاد است، این سنگ در نمای بیرونی استفاده نشود. برای شستشوی این سنگ نیز باید از محلول های شوینده ی خنثی مانند: مایع ظرفشویی استفاده کرد.
دوام در برابر تبلور نمک: با توجه به نبود حفرات زیاد در سطح این سنگ، به نظر می رسد دوام مناسبی در برابر تبلور نمک ها داشته باشد. هرچند باید اشاره کرد، هرچه میزان حفرات کوچک مقیاس در سنگ تراورتن بیشتر باشد، دوام آن در برابر تبلور نمک های مختلف، کمتر می شود.
شوره زدگی: مشابه با بیشتر سنگ های کربناته، از مهم ترین معضلاتی که ممکن است در سنگ تراورتن لوشان دیده شود، پدیده ی شوره زدگی است. با توجه به آسیب پذیر بودن این سنگ در برابر اسیدها و احتمال شوره زدگی، بهتر است این سنگ در شهرهایی استفاده شود که بارش باران و به ویژه باران های اسیدی در آنجا مستمر نیست. در این صورت احتمال شوره زدگی سطحی کاهش پیدا خواهد کرد.
کاربردهای سنگ تراورتن لوشان
- نمای داخلی ساختمان
- نمای خارجی ساختمان
- کف محوطه های داخلی و خارجی
- کف و دیوار راه پله
- مصنوعات سنگی
