کانی آراگونیت و کاربردهای آن

کانی آراگونیت Aragonite

این کانی برای اولین در سال ۱۷۹۷ توسط ابراهام گوتلوب Abraham Gottlob در روستای Molina de Aragon واقع در کشور اسپانیا کشف و بنام آراگونیت نام گذاری شد.

کربنات کلسیم بصورت کانی هایی چون کلسیت، آراگونیت و سه کانی دیگر ظاهر می  شود که وجه تمایز آن ها، تنها سیستم تبلور است. کلسیت به عنوان فراوان ترین نوع، دارای سیستم تبلور تریگونال دارد در حالی که آراگونیت در سیستم اورترومبیک متبلور می شود. گاهی بلورهای کلسیت و آراگونیت به قدری ریز هستند که برای تشخیص آن ها باید از اشعه ی X کمک گرفت و نیاز به آزمایش های خاصی دارد.

بهترین شرایط برای تشکیل کانی آراگونیت، رسوبات حاصل از چشمه های آب گرمی است که غنی از مواد معدنی هستند. محلول های خروجی از این چشمه ها، به محض خروج، گاز خود را از دست می دهند و بصورت لایه های نازک تا ضخیم در اطراف چشمه ها رسوب می کنند.

این لایه ها می توانند به شکل سنگ ساختمانی اونیکس استخراج شوند و به صورت یک سنگ لوکس مورد استفاده قرار گیرند. ترکیب کانی شناسی مرمر یا اونیکس(Onyx)، کانی آراگونیت است. مرمر نیز نظير تراورتن محصول عملكرد چشمه هاي آبگرم قديمي است.

در چشمه هاي آبگرم، اگر افت دماي آب كند باشد آراگونيت به وجود مي آيد و اگر افت دما به تندي صورت گيرد، تراورتن تشكيل مي گردد که ترکیب کانی شناسی آن عمدتاً کانی کلسیت است. آراگونیت گونه ای پایدار از کربنات کلسیم در فشارهای بالا به شمار می رود. این کانی را می توان از طریق درجه ی سختی و وزن مخصوص، از کانی کلسیت تمییز داد.

در ايران به سنگ حاصل از آراگونيت مرمر مي گويند و نام تجارتي انواع رنگي آن اونيكس است. مصرف عمده مرمر در پوشش دیواره های سرویس های بهداشتی لوکس، دکوراسیون داخلی ساختمان، مجسمه سازی و میزهای سنگی است و در رنگ های سفید، نارنجی، زرد، سبز، عسلی و صورتی، چند رنگ و غیره در ایران یافت می شود. وجود کانی آراگونیت در سنگ مرمر باعث شده تا این سنگ جلاپذیری و درخشش بسیار زیبایی داشته باشد که این موضوع به خصوصیات بلورشناسی کانی آراگونیت و آرایش بلورها در کنار یکدیگر مربوط می شود.

علاوه بر این، آراگونیت در رسوبات تبخیری و رسوبی، رگه های معدنی هیدروترمالی، سنگ های آذرین و شیست های دگرگونی نیز قابل یافت است.

آراگونیت به عنوان بخش اصلی از ساختار بسیاری از بی مهرگان و سخت پوستان دریایی شناخته می شود که از آن جمله می توان به صدف و مرجان اشاره کرد. سطح درخشان مروارید در حقیقت لایه ای از کانی آراگونیت است. برخی از فرم های آراگونیت به ویژه نوع فلوس فری Flos Ferri، شکننده و ضعیف هستتد و ممکن است به راحتی در اثر تماس دست شکسته شوند.

همان طور که اشاره شد، این کانی از جنس کربنات کلسیم است اما گاهی با عناصر استرانسیم، سرب و روی همراه می شود. این کانی به رنگ های سفید، بی رنگ، قهوه ای، خاکستری، زرد، قرمز، صورتی، بنفش، نارنجی، آبی و سبز دیده می شود. رنگ خاکه ی حاصل از آن نیز سفید است.

سختی این کانی بین ۳.۵ تا ۴ است. به همین دلیل سنگ  هایی که از این کانی تشکیل یافته اند به نام سنگ های نرم بُر شناخته می شوند. سنگ هایی چون مرمر که به طور عمده از کانی آراگونیت تشکیل شده اند، مقاومت سایشی متوسطی دارند به همین دلیل استفاده از آن ها در محل هایی که تردد بسیار زیادی ندارد مناسب است. لازم به ذکر است که بافت متراکم سنگ مرمر باعث شده تا جذب آب و لک پذیری این سنگ بسیار محدود باشد. اگرچه جذب آب مویینه در مرمرهایی که دارای آراگونیت های سوزنی هستند، مرسوم است و ممکن است در عملیات نصب سنگ به روش تَر، مشکل ساز باشد.

این کانی به شکل های سوزنی، شعاعی، فیبری، ستونی، استالاکتیتی، خوشه ای، دانه ای، توپی شکل و غیره قابل یافت است. آراگونیت می تواند شفاف بوده و نور را از خودت عبور دهد و یا اینکه هیج گونه نوری از خود عبور نداده و بصورت اوپک عمل کند. این کانی هم درخشش شیشه  دارد و هم می تواند مات باشد. وزن مخصوص اراگونیت بین ۲.۹ تا ۳ است. این کانی در اسید می جوشید حتی اگر اسید بصورت سرد و رقیق باشد.