در ادامه ی مقاله ی 1-جلوه هایی از کاربرد سنگ در معماری
سنگ در معماری
مزایای پایدار کاربرد سنگ در نمای ساختمان
ابتدایی ترین و حتی از لحاظ قدمت اولین وظیفه ای که نما عهده دار گردید، حفاظت بود. انسان ها برای حفاظت از عوامل جوی و اقلیمی، برای خود فضایی را به نام خانه ایجاد کردند. عدم وجود منفذ در ساختمان گرچه جلوی باد، باران، گرما و سرما را می گرفت، ولی ساختمان را از نور و تهویه لازم محروم می کرد.
هرچه نیاز به این مواهب زیادتر شد، نیاز به ایجاد روزنه در دیواره ساختمان افزایش یافت و در نتیجه نیاز به پوسته دیگری به نام نما جهت حفاظت بیشتر، به وجود آمد. نمای ساختمان به عنوان یک محافظ باید مشخصه های فنی زیر را داشته باشد:
– عایق بودن نسبت به سرما، گرما
– عایق بودن نسبت به صوت
– مقاومت در برابر زلزله
– مقاومت در برابر ضربه
– مقاومت در برابر یخ زدگی
– مقاومت در برابر آتش سوزی
– مقاومت در برابر ریزش
– انعطاف پذیر بودن در اجرای نما
– سبک و اقتصادی بودن
– زیبایی
– پایداری وسازگاری با پیرامون و طبیعت
مصالح مناسب نمای هر ساختمان، بسته به شرایط محیطی از جمله آب و هوا، باد و طوفان، زلزله و میزان آلاینده های هوا در مناطق مختلف، متفاوت می باشند.
مصالحی که در نماهای شهرهای بزرگ و صنعتی که آلایندگی بالا دارند، به کار می رود در مقایسه با مصالح کاربردی برای نمای شهرهای کوچک که هوای پاک دارند متفاوت است. همچنین نمای ساختمان در مناطق سردسیر به لحاظ میزان مقاومت در برابر یخ زدگی یا عایق بودن نسبت به سرما و گرما با نمای قابل کاربرد در مناطق گرمسیر متفاوت می باشد. سنگ طبيعی به دلایل بسیاری مصالحی مناسب برای نمای ساختمانهاست.
پاک بودن ، به عنوان یک ماده ساختمانی هيچگونه آلاینده ای که برای سلامتی مضر باشد ندارد. از سنگ طبيعی می توان در محيطی که با مواد غذایی تماس دارد به راحتی استفاده کرد.
سنگ آتش زا نيست و به هنگام آتش سوزی هيچ ماده خطرناکی که برای سلامتی زیان آور باشد، توليد نمی کند. سنگ طبيعی قبل از اینکه به عنوان یک ماده ساختمانی مصرف شود، احتياجی به مواد شيميایی حفاظتی از قبيل پوشش های شيميایی، مواد اشباع کننده و یا انواع روکش ها ندارد.
تنوع ، هيچ ماده ساختمانی دیگری نيست که تنوع رنگ و ساختار سنگ طبيعی را داشته باشد و انواع روشهای پرداخت و فرآوری سنگ این تنوع را نامحدود کرده است. بنابراین معماران با طيف وسيعی از انتخاب روبرو هستند که به آنها اجازه می دهد برای هر نوع فضا و یا نمای دلخواه سنگ مورد نظر خود را استفاده کنند.
سنگ های طبيعی اغلب براساس زیبایی ظاهری و کيفيت های فنی انتخاب می شوند. سنگ طبيعی در انواع مختلف رنگها، ساختارها و بافت ها در دسترس است.
ساختار ، یک سنگ طبيعی مناسب همه نيازهایی را که برای یک ماده ساختمانی خوب متصور است، در خود دارد. سنگ طبيعی یک محصول طبيعی است که صفت مشخصه آن را نوع و ترکيب مواد معدنی تشکيل دهنده آن تعيين می کند.
سنگ طبيعی در بين تمام مصالح ساختمانی از جایگاه برجسته ای برخوردار است. مواد تشکيل دهنده آن ویژگی های منحصر بفردی دارند که می توانند با یکدیگر و بسياری از مواد معدنی دیگر ترکيب شوند.
طبیعی بودن ، سنگ طبيعی یک محصول صنعتی یکدست نيست بلکه محصولی است که داستان پيدایش خود را نشان می دهد و به عنوان یک ماده ساختمانی در شکل تمام شده، طبيعی جلوه می کند.
پایداری سنگ، برای توليد واقعی سنگ طبیعی به هيچ انرژی نياز نيست. از انرژی تنها برای استخراج و فرآوری، آن هم به نسبت کمتری در مقایسه با سایر مصالح ساختمانی استفاده می شود. سنگ غالباً از معادن نسبتاً کوچک و بدون نياز به عمليات انفجاری عمده به دست می آید.
ضایعات بلا استفاده سنگ می تواند مستقيماً برای پر کردن بخشهایی از معدن که سنگ استحصال شده است مورد استفاده قرار گيرد. هيچ چيزی در سيکل کامل استخراج سنگ طبيعی از بين نمی رود، یعنی فرآوری و برگشت به طبيعت. سنگ های طبيعی در بلوک های بزرگ استخراج و در سنگبری ها به قطعات دلخواه بریده می شوند. هر شکل دلخواهی از سنگ اسلب اعم از مربع و مستطيل می توان تهيه کرد.
تکنولوژی، ماشين آلات مدرن فرآوری خاتم کاری روی سنگ طبيعی را ممکن ساخته است. تنوع سنگها و امکانات طراحی و فرآوری منحصر به فرد سنگ، بی نظير بودن این ماده ساختمانی را نشان می دهد. ب
ا اینکه بسياری از مصالح ساختمانی طی ساليان بد منظره می شوند، سنگ طبيعی سطح طبيعی خود را حفظ می کند بدون اینکه به زیبایی آن لطمه ای بخورد. حتی بسياری از سنگهای طبيعی با گذشت زمان زیباتر می شوند. همچنين تميز کردن سنگ طبيعی راحت و ارزان است. حتی سنگی که برای کف استفاده شده و قرنها از عمر آن می گذرد را می توان به حالت اول برگرداند.
عمر سنگ طبيعی بسيار طولانی است. با برنامه ریزی و ساخت درست می توان تصور کرد بناهای ساخته شده از سنگ طبيعی تا هزاران سال باقی بمانند.
هر سنگ دلخواهی را می توان به شکل سه بعدی توليد کرد. ایجاد طرح های سایه روشن با شيارهایی که به وسيله دستگاه فرز در سطح سنگ ایجاد می شود امکان پذیر است. اسلب هایی که به این صورت فرآوری شده اند وقتی که بر نمای ساختمانها نصب می شوند، تبلور قدرت و استواری است و ترکيبات مستحکم در قالب، چارچوب و ستونها، ساختار زیبایی را به وجود می آورند.
همچنین اگر عمر مفيد یک ماده ساختمانی سی سال و یا بيشتر فرض شود، بررسی های مستقل نشان می دهند که سنگ طبيعی از مصالح ساختمانی مصنوعی مشابه گرانتر نيست. هزینه های سرمایه گذاری نسبتاً زیاد سنگ با پایين بودن هزینه های نگهداری در بلند مدت و عمر طولانی سنگ جبران می شود. بعلاوه هزینه تميز کردن و نگهداری سنگ طبيعی پایين است.
رفتار حرارتی ،سنگ طبيعی از ضریب هدایت گرمایی خوب و از ظرفيت نگهداری گرمای بسيار بالایی برخوردار است. سنگ طبيعی به عنوان ماده ای که در نمای ساختمان به کار می رود گرمای حاصل از تشعشعات خورشيد را جذب و مانع ورود گرمای مازاد به داخل ساختمان می شود. آزمایشات نشان داده که انرژی مورد نياز برای یک ساختمان چند طبقه با نمای سنگ Kmh/ m 22150 -100است در حاليکه این رقم برای یک ساختمان با نمای شيشه٣٠٠ ـ ٧٠٠ ٢Kmh/m.است.
مقاومت ، مقاومت بسياری از سنگ های طبيعی در برابر فشارهای زیاد به این ماده شهرت یک ماده ساختمانی که هيچ وقت از بين نمی رود داده است. تنها استيل های ضد زنگ که هزینه توليدشان بالاست از نظر دوام با سنگ های طبيعی برابری می کنند.
باید توجه داشت نما به عنوان یک معرف بوده و همان طور که که لباس فرد، معرف شخصیت وی می باشد، خانه نیز به مانند لباس دوم باید معرف شخصیت و مقام اجتماعی مالک خود ویا معرف جایگاه و هویت کاربری خود باشد. در معماری نما بگونه ای دارای حالت نمایش است، بدین صورت که در همان وهله اول هویت کسی را که پشت آن زندگی می کند، نشان می دهد.
و همچنین معرف موقعیت مکانی ملک و نوع کاربری ساختمان نیز می باشد. نما صورت ظاهر و منظره خارجی هر ساختمان است و پوششی مخفی و به دور از انتظار عموم نیست. نما همواره مورد توجه عموم قرار می گیرد، لذا زیبایی جزء جدایی ناپذیر هر نما می باشد. همچنین زیبایی و چگونگی نما معرف هنر و کیفیت کار مهندس معمار و طراح ساختمان نیز می باشد.
کلام آخر :
با توجه به مطالب ذکر شده، اهمیت توجه کافی به ویژگیهای ذاتی مصالح و نکات فنی آنها، برای انتخاب بجا و درست مصالح در معماری ضروری است. سنگ طبیعی به دلیل ویژگیهای ذاتی که دارد هماره به عنوان یکی از مصالح مناسب در معماری کاربرد فراوان داشته است.
مصالح ساختمانی جدید که حاصل از تکنولوژیهای امروزی هستند، علیرغم مزایای بسیار، هیچگاه قادر نخواهند بود که جایگاه و ارزش کاربرد سنگ طبیعی را در ساختمان تهدید بنمایند. دلیل اصلی این امر، همانطور که ذکر شد، ویژگیها و خصوصیات این ماده طبیعی است. تکنولوژیهای جدید و بروز فرآوری در دنیا این امکان را برای استفاده های خلاقانه تر سنگ در معماری بوجود آورده است.
در داخل کشور نیز امید است با کوشش و آگاهی کافی از نکات فنی و اصولی استفاده از سنگ در ساختمان، همچنین استفاده مناسب از توان و تکنولوژی موجود در صنعت پویای سنگ، گامهایی درخور جایگاه و منزلت هنرمعماری و صنعت سنگ کشور برداشته شود.
نویسندگان: مرتضی ملکی ، پژوهشگر دوره دکتری دانشگاه علم و صنعت ایران در زمینه پایداری در معماری
سید حسین موسوی، پژوهشگر دوره دکتری دانشگاه علم و صنعت ایران در زمینه تکنولوژی معماری
منابع:
آيت اللهى ، محمدحسين.، شايسته نامور، چيستى و چگونگى كيفيتهاى نهفته در مصالح، از نگاه معمارى سنتى، مجموعه مقالات همايش ملى مصالح، شهر و معمارى
ابافت يگانه، منصور، 1387 ، ضرورت بازبينى يك مفهوم: بازخوانى هويت در كاربرد مصالح. ساختمانى در نماهاى شهرى تهران، فصلنامه مديريت شهرى، شماره ى 19 ، بهار 1387
الكساندر، كريستوفر، 1392 ، سرشت نظم، جلد دوم، ترجمه ى سيروس صبرى، على اكبرى،تهران، انتشارات پرهام نقش
بابايى، مرجان، همنشيني نماهاي ساختماني؛ آفرينش وحدت عين كثرت، مجله ى معماري وفرهنگ، سال چهاردهم، شماره ى پنجاه و يكم .
پاكزاد، جهانشاه، 1382 ، پديدار شناسى نماى ساختمانهاى مسكونى و سير تكوينى توقعات از آن، . نشريه ى هنر هاى زيبا، شماره ى 14 ، تابستان 1382
پايدار براتى، ناصر، و شكوهى بيدهندى، محمد صالح، و محملى ابيانه، حميدرضا، 1389 ، منظر شهرى پايدار در معناى باور به وحدت انسان و محيط، مجموعه مقالات همايش ملى منظر شهرى، تهران.
پورجعفر، محمدرضا. (1388) “خوانش تاثير ساماندهي محورهاي بصري بر ارتقاي كيفيت محيط فضاهاي عمومي شهري (نمونه موردي: خيابان آزادي تهران)”، دوفصلنامه مديريت شهري، شماره 24 ، پاييز و زمستان 1388
حسني ميانرودي، نسيم ، مصالح كفسازي و مبلمان شهري از جنبه ى ساخت و تأثيرات بصري، مجموعه مقالات همايش ملى مصالح، شهر و معمارى
رضوى محمود آبادى، شراره .، محمدحسين قاسمپورآبادى، ارزيابى نوع مصالح مورد استفاده در نماى آپارتماهاى مسكونى براساس ترجيحات استفاده كنندگان(مورد مطالعه: آپارتمانهاى مسكونى متعارف در محدوده ى خيابان نفت منطقه ى 3شهردارى تهران)، مجموعه مقالات همايش ملى مصالح، شهر و معمارى
سلطاني، سحر.، صبا ناصرعلوي، نقش مصالح ساختمانی در شکل گیری تصویر ذهنی مردم از نشانه های شهر کرمان، مجموعه مقالات همايش ملى مصالح، شهر و معمارى
گل، يان، 2010 ، شهر انساني، غفاري، علي و ليلا، تهران، موسسه ى علم معمار
مدني پور، علي( 1379 ) طراحي فضاي شهري. مترجم فرهاد مرتضايي . نشر شركت پردازش و برنامه ريزي شهري . تهرا ن.
Gilker, C.M. 1992. Views to Nature: Effects on Attentional Capacity. University of
Adevi, A. (2012), “Supportive Nature-and Stress, Wellbeing in connection to our our inner and outer landscape,” Diss. Alnarp: Swedish University of Agricultural Sciences.
Street material guide 2013, Essex country council, Environment, Sustainability& Highways
سنگ در معماری.سنگ در معماری.سنگ در معماری.سنگ در معماری.سنگ در معماری.سنگ در معماری.
