فرآیند تاثیرپذیری صنعت سنگ از هولناک ترین تحریم های آمریکا علیه ایران
اگر در هفت سال پیش کسی به اهمیت تحریم های فراگیر شورای امنیت بر اقتصاد ایران سخن میگفت کمتر کسی پاسخی بر این تاثیر فزاینده اذعان می کرد.
حال اگر از یک سنگبر یا معدن دار سوال می شد احتمالاً با توجه به وابستگی پیشینه صنعت سنگ ایران به داخل آنچنان وقعی به تاثیر تحریم ها بر آینده صنعت سنگ ایران نمی داد لیکن امروز مروری بر هفت سال تحریم های شورای امنیت و سپس تحریم های هولناک یک جانبه آمریکای ترامپ علیه اقتصاد ایران دیگر نمی توان اثر آنها حتی بر صنعت سنگ ایران که بیشتر در حوزه مواد اولیه متکی به داخلست را انکار کرد.
سوالی که در این مقال می توان بعنوان سوال اصلی مطرح کرد اینست که تحریم های شورای امنیت در پیشا برجام و تحریم های آمریکای ترامپ در پسا خروج چگونه می تواند بر صنعت سنگ ایران بخصوص در حوزه صادرات تاثیر گذارد؟
و در پی آن می توان به سوالات فرعی چون دلایل کم توجهی به اثرات تحریمها بر صنعت سنگ ایران چه بوده است؟
یا آیا ادامه تحریم های هولناک پسا خروج آمریکا می تواند صنعت سنگ را فلج سازد؟ یا سوال دیگر اینکه آیا بزرگان صنعت سنگ برای عبور از اثرات این تحریم ها راه حل دارند یا ارائه داده اند؟ اشاره کرد
در برابر می توان با مفروض پنداشتن تاثیر منفی قطعی تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران فضا رابرای پاسخ بهتر به سوالات فوق گشود
برای پاسخ به سوال اصلی مطرح شده نگارنده می کوشد به روشن سازی پکیج تحریم های اعمال شده بپردازد
در اواخر سال 1390 باراک اوباما با امضای تحریم بانک مرکزی عملاً درهای ورود و خروج عملیات بانکی ایران با جهان را بست. و در پی آن با بسته شدن سوئیفت همانی که می توان آن را فضای مساعد برای عملیات بین بانکی با همه کشورهای جهان دانست اساساً اقتصاد ایران را بسمت پرتگاه برد
با شکل گیری برجام،عبور از تحریم ها تا حدود زیادی میسر شد تحریمهایی که میتوان آنها را در بخش اقتصادی و با زیر مجموعه های مهم تحریم عملیات بانکی،تحریم های نفتی،تحریم های مربوط به کشتیرانی و همچنین تحریم خرید وفروش طلا دانست
صنعت سنگ ایران بدلیل وابستگی اقتصاد ایران به صنعت ساختمان و توجه ویژه سرمایه گذاران داخلی به این بخش تاحدود زیادی خود را از وابستگی ویژه به صادرات دور ساخته بود.
با کاهش درامدهای نفتی از سال 91 به بعد و اجرای سیاست های کنترل تورمی از سوی دولت یازدهم و عدم همخوانی عرضه و تقاضا در بازار سنگ داخلی با توجه به رکود ساختمان و افزایش دو برابری کارخانجات سنگ از سال 84 به بعد،فضای ذهنی فعالان سنگ ایران برای پر کردن خلا بوجود امده در امر فروش را هرچه بیشتر متوجه صادرات ساخت.
با شکل گیری توافق هسته ای نسیم های امید برای تحقق ایده های جدید در امر صادرات وزیدن گرفت لیکن این نسیم ها در کمتر از دو سال تغییر وضعیت داد.
با بازگشت پذیری تحریم های هولناک آمریکای ترامپ در دوران پسا خروج امیدها هرچه بیشتر آسیب دید و خواهد دید.
با دقت در دو مورداصلی از پکیج تحریم های ایالات متحده وضعیت پیش روی صادرات راهرچه بیشتر نمایان می سازد.
یکی از بخش های مهم تحریم های اقتصادی علیه ایران مربوط به ممنوعیت فروش نفت ایران م شود.
با کاهش پلکانی فروش نفت ایران و با هدف محتمل اما غیرممکن تصفیر فروش نفت ایران منابع ارزی ایران بشدت کاهش می یابد.
کاهش درامدهای ارزی سبب کمبود عرضه ارز و افزایش تقاضا می شود و به تبع آن افزایش نرخ ارز را شاهد خواهیم بود که تاکنون نیزرخ داده است.
افزایش نرخ ارز هزینه تولید سنگ چه فراوری شده و چه خام را بالا می برد و این افزایش از یکسو سبب سرمایه برشدن هرچه بیشتر تولید سنگ می شود و از طرفی دیگر سبب کاهش تولید میگردد
هر دواین موارد می تواند برخلاف انتظار افزایش “صادرات ارز ساز” برای کشور، عکس این مورد عمل کند .
بخش بسیار مهم دیگر تحریم ها علیه ایران “تحریم های بانکی ” می باشد.
با وجود تحریمهای بانکی صادرات ارز محور بشدت پر ریسک می شود چرا که صادرکننده نمی تواند بسرعت و بصورت مستقیم پول کالای خویش را دریافت کند در چنین شرایطی بخش مهمی از صادرکنندگان، بطور منطقی بدلیل این موانع مشکل ساز در روند دریافت نهایی پول ترجیح می دهند که این امر مهم را انجام ندهند.
بخش مهم دیگر تاثیرگذار بر صادرات سنگ ایران در حوزه مربوط به تحریم های کشتیرانی و هوایی مطرحست.
در شرایط تحریم کشتیرانی و هوایی بخصوص دربرخی کشورهای تاثیرگذار، در گام اول رسیدن از مبدا به مقصد زمانبر می شود و در گام دوم هزینه حمل و نقل بطرز بی سابقه ای افزایش می یابد.
افزایش هزینه حمل و نقل سبب دسترسی سخت و گران به کالا صادرکنندگان سنگ ایران می شود و در چنین شرایطی رقبای ایران دستشان در بازارهای هدف بازتر میشود.
و اگر بزرگان صنعت سنگ راه کارهای جدی با توجه به مقدورات و محذورات فعلی صنعت سنگ ایران ارائه ندهند عاقبت خوبی پیش روی صنعت سنگ ایران نخواهد بود و اگرچه این روزها بدلیل کاهش ارزش پول ملی ایران بخشی از سنگبری ها از صادرات ریالی سنگ به کشورهای حوزه خلیج فارس خوشنودند لیکن این روند را می توان مستمر ندانست چراکه متناسب با اهمیت قیمت فعالیت انجام می شود این درحالیست که اهمیت صادرات بر ارزاوری بیشتر و ارتقا بخشیدن هرچه بیشتر سنگ ایرانی می باشد.
در مجموع با توجه به گزاره های فوق می توان بخوبی بیان کرد که تحریم های اقتصادی ظالمانه موجود علیه ایران سبب کاهش صادرات ارزساز صنعت سنگ ایران خواهد شد.
نویسنده:
مدرس دانشگاه و مدیر سنگبری فراسنگ شمس
