طبقه بندی سنگ ها

طبقه بندی سنگ ها می تواند بر اساس هر یک از موارد زیر باشد

• طبق محتوای آن
• طبق محل
• طبق بافت آن
• خصوصیات (مزایا) سنگ طبیعی
• خصوصیات (معایب) سنگ طبیعی

  

• استخراج سنگ
• تولید
• ساخت سنگ:
• پردازش نهایی سنگ

طبقه بندی صخره ها

1) طبقه بندی زمین شناسی

2) طبقه بندی فیزیکی

3) طبقه بندی شیمیایی

4) طبقه بندی بر اساس سختی سنگ

 

سنگ ساختمان سازی ممکن است موارد زیر باشد:

الف) صخره خرد شده (یا سنگ دانه): سنگ دانه طبیعی (سنگ خرد شده، ماسه، و شن) رایجترین مصالح ساختمانی استفاده شده همراه با بتن است که از سنگ آهک خرد شده ناشی می شود. آجرها از سنگدانه به همراه رس درست می شوند که به عنوان مصالح چسبنده استفاده می شود، و همچنین در آن از مصالح اکسید آهن برای رنگ دادن به آن استفاده می شود.

• سنگ دانه همچنین برای آستر روی جاده ها استفاده می شود.
• پلاستر یا گچ ساختمانی محصول ژیپس خرد شده و تصفیه شده است.
• سنگ دانه های زبر و نرم
• پرکننده ها
• نزدیکی به بازار
• هدفهای بهینه برای بهره برداری

ب) سنگهای تزئینی مصالح باارزشمندی هستند و برای نمای تزئینی در ساختمان استفاده می شوند.

مثالها: مرمر، کوارتزیت، گنیس یا سنگ جرقه، شیست، سرپانتینیت، سنگ لوح، میگماتیت.

اکنون پرکاربردترین سنگ تزئینی مرمر است.

 

سنگ طبیعی را می توان طبق طبقه بندی وراثتی صخره های پوسته ای طبقه بندی کرد:

صخرۀ آذرین

الف) صخره های پلوتونیک

• آنها توسط خنک شدن آهسته و به تبع آن سخت شدن ماگماها در درون پوسته زمین تشکیل شده اند. آنها را همچنین صخره های بلورین می نامند زیرا فرایند سخت شدن آهسته امکان تبلور کامل ماده معدنی را می دهد.
• در میان صخره های پلوتونیک، رایجترین آنها، صخره های اسیدی است، از همه مهمتر گرانیت که ماده تشکیل دهندۀ اساسی صفحات قاره ای است، و سینیت (Syenite) که به آن کوارتز صورتی نیز می گویند به دلیل محتوای فلدسپار (ارتوز) قلیایی بالای آن.

ب) صخره های آتشفشانی

* ماگما در مجموعه آتشفنشانی که بیرون می ریزد به سطح رسیده است و در معرض خنک شدن سریع قرار گرفته است که مانع تبلور مواد معدنی می شود.

* بازالت احتمالاً معروف ترین صخره در میان سنگهای آتشفشانی است. ترکیب آن همان ترکیب پوستۀ زمین است، گرچه آن در مناطق قاره ای نادر است.

ج) صخره های رسوبی

آنها در اثر فعالیت ژئودینامیک خارجی در سطح پوسته زمین تشکیل می شوند. در سطح، صخره ها هوازده، متلاشی یا تجزیه می شوند.

بعداً، انواع مختلفی از صخره ها در محیط های مختلف تولید می شوند به دلیل تبلورهای مختلف، و فرایندهای رسوبی و دفنی. این صخره ها می توانند به دو گروه اصلی طبق فرایند وراثتی خود که در تولیدشان نقش داشته است طبقه بندی گردند، یعنی:

الف) صخره های آواری، که با تجمع تکه های کمابیش چسبنده به صخره های دیگر ساخته می شوند. به همین شکل، آنها را می توان طبق سایز و اندازۀ تکه ها طبقه بندی کرد. ماسه سنگها به عنوان سنگ طبیعی به دلیل چسبندگی شان ارزشمند هستند.

ب) صخره های شیمیایی که با ته نشینی مواد معدنی تشکیل شده اند. کربونات ها از همه بیشتر هستند و همچنین پر استفاده ترین گروه فرعی یعنی سنگ آهک عمدتاً از بلورهای کالسیت میکروسکوپی (کربونات کلیسیم) تشکیل شده است، گرچه مواد معدنی دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشد، ولی کمتر هستند: سیلیکا، رس، آهن، اکسید منگنز، ماده آلی و کربوناتهای دیگر.

اکسیدهای آهن رنگهای جالبی مثل زرد، نارنجی، قرمز و و سیاه می دهند. در عین حال، مواد آلی رنگ سیاه یا خاکستری می دهند. فسیلها خیلی رایج هستند و به وضوح در قطعاتی جلا داده شده اند قابل مشاهده هستند.

* اگر محتوای دولومیت (کربونات منیزیوم) بسیار بالا است، از عبارت صخره دولومیت استفاده می شود . بسته به محتوای هر دو نوع کربونات (کربونات کلسیم یا منیزم)، صخره ها نامهای مختلفی دریافت می کنند، مثل صخره دولومیتی، سنگ آهک یا سنگ دولومیتی آهکی.

* در صنعت، هر دو صخره رسوبی یعنی سنگ آهک و دولومیت را ممکن است مرمر بخوانند به دلیل ظاهر آنها بعد از جلا دادن، گرچه همانطور که بعداً بحث می شود مرمر یک سنگ رسوبی نیست بلکه صخره متامورفیک است. حضور فسیلها در صخره ها اصالت رسوبی آنها را تعیین می کند.

* توفاها سنگ آهکی هستند که در تولید و تشکیلشان فعالیت فوتوسنتزی میکرو اورگانیزمها و گیاهان دخیل بوده است. ماده کربوناتی حول آنها جمع می شود و از این رو تخلخل بالایی را حفظ می کند که باعث کاهش وزن می شود. توفا در معماری های معروف به شکل گسترده ای استفاده می شود (برای طاقها) زیرا کار با آنها آسان است، دوام و تراکم خوبی دارد.

* تبخیریها نیز نوعی از صخره شیمیایی هستند، که چنین نامی دارند زیرا آنها در توده های آب تشکیل می شوند که در معرض تبخیر شدید یا کامل هستند.

این صخره ها به ندرت به عنوان سنگ طبیعی مورد توجه بوده اند، ولی یک صخره تبخیری در ساحل شمالی مصر هست که به دلیل تکامل پسارسوبی آن، خصوصیاتی نشان می دهد که آن را به مصالحی ارزشمند تبدیل کرده است.

این صخره الابستر است که یک فصل به آن اختصاص خواهد یافت. در مقیاس جهانی، سایتهایی با بیشترین استخراج برای این سنگ در مصر علیا قرار دارد.

صخره دگرگونی

همه انواع سنگها ممکن است به دلیل فعالیت پوسته زمین در معرض فشار و یا حرارت بالا قرار بگیرند. این باعث تحولی عظیم در بافت، ساختار و چیدمان اتمی در مواد می شود. صخره هایی که در معرض چنین تحولاتی قرار گرفته اند را صخره های دگرگونی می گویند.

این گروه شامل انواع لیتولوژیها می شود مثل مرمر، کوارتزیت، سنگ لوح و سرپانتین (مارسنگ).

سنگ لوح

بیشتر برای بام سازی به عنوان جایگزین کاشی استفاده می شود زیرا صفحات شیستی ای در آن شکل گرفته است که ناشی از دگرگونی فشاری است. لذا از آن می توان دالهایی به دست آورد، ضخامت آنها معمولاً 2-8 mm است.

کوارتزیت

عمدتاً متشکل از کوارتز هستند که مواد معدنی پایداری از لحاظ شرایط سطح هستند. از نقطه نظر قابلیت تغییر شکل آن، آن به سنگ خصوصیات جالبی می دهد. با توجه به سختی زیادسنگ کوارتزیت استفاده آن به عنوان سنگ طبیعی نادر است.

مارسنگ (سرپانتینیت)

یک سنگ دگرگونی دیگر است با جذبه تزئینی بسیار زیاد. رنگ آن سبز است و طیف رنگ متنوعی دارد، از روشن به تیره. آن با دگرگونی منطقه ای صخره های ماگمایی فرامافیک (پیریدوتیت) تشکیل شده است.

آن مکرراً در فضاهای تزئینی مثل کاخها و هتلهای مجلل هم در کفسازی و هم در آستر دیوار یا قرنیز دیوار استفاده می شود. به آن همچنین مرمر سبز هم می گویند.

 

دالهای مرمری و کاشی های کفسازی

مرمر یک سنگ دگرگونی است که در معدن کاوی از همه مهمتر است. آن یک سنگ کربنات است که در معرض دگرگونی به دلیل مجاورت با ماگمای داغ قرار گرفته است، لذا ترکیب بندی معدنشناسی و بافت متفاوتی از صخره اصلی نشان می دهد. آن در کنار الابستر، نمایشی ترین سنگ طبیعی است زیرا توسط اساتید بزرگ عصر رنسانس به عنوان مصالح خام برای مجسمه هایشان استفاده شده است.

مرمر سنگ دگرگونی است که حاوی کلسیت و یا دولومیت است.

از سنگ مرمر برای مجسمه سازی، هنرهای دستی یا داخل خانه ها استفاده می شود.

کاشی های مرمری از صخره های مرمر استخراج شده تولید می شود.

ایتالیا اولین تأمین کننده مرمر است.

 

1) عملیات سنگ طبیعی

الف) تحقیق

ب) انفجار صخره

2) فرایندهای تحول و بازیابی

الف) برش

ب)پرداخت نهایی سطح

ج) عمل آوری برای اصلاح

د) بازیابی

در استخراج از سنگ معدن سنگ لوح، سنگ مرمر و سنگ گرانیت، بلوکهای استخراج شده نسبتاً بزرگ و سنگین هستند. بعد از فرایند برش، قطعات کوچکتر به دست می آیند که عمل آوری شده و برای کاربردهای مختلف فروخته می شوند.

 

دالها از برش بلوکها از معدن سنگ با ضخامتهای مختلف به دست می آیند. تا جایی که مربوط به دالها می شود، محصول نهایی با برش دالها با اندازه های مختلف طبق درخواست مشتری به دست می آید.