آشنایی با لایم استون مرودشت

لایم استون مرودشت

شهرستان مرودشت واقع در شمال شهر شیراز، دارای یکی از زیباترین سنگ های ساختمانی ایران است. لایم استون مرودشت با رنگ سفید خود دارای محبوبیت زیادی بین معماران و ساختمان سازان است. یکنواختی طرح و رنگ این سنگ به همراه قیمت مناسب آن باعث شده تا استقبال گسترده ای از لایم استون مرودشت شود.

ویژگی های ظاهری و بافتی لایم استون مرودشت

لایم استون مرودشت دارای ترکیب کربناته است و بطور عمده از کانی کلسیت ساخته شده است. از لحاظ علمی این سنگِ آهک، در محیط دریایی کم عمق تا نسبتاً عمیق تشکیل شده است. بافت این سنگ ریز دانه تا متوسط دانه بوده و در ساختار آن می توان بقایای فسیلی ریز مقیاس نیز مشاهده کرد. رنگ لایم استون مرودشت در صورت خلوص بالای کانی کلسیت به رنگ سفید دیده می شود اما اگر ناخالصی های رسوبی دیگر نیز وجود داشته باشند، به رنگ های کِرِم تا بژ دیده می شود. از مهم ترین ناخالصی های مذکور می توان به انواع رس اشاره کرد. بافت این سنگ عموماً یکنواخت است که این موضوع نشان دهنده ی شرایط رسوبی یکنواخت و آرام در فرآیند رسوب گذاری است.

لایم استون مرودشت پس از تشکیل شدن در محیط دریایی، طی میلیون ها سال از آب خارج شده و بصورت توده های صخره ای کوهستان ظاهر شده است. در بافت این سنگ شکستگی ها و رگه های بسیار کمی دیده می شود که نشان می دهد فرآیند های تکتونیکی در آن تاثیر چندانی نداشته و سن آن جوان است. اگرچه در بعضی از منابع غیر رسمی اصطلاح مرمریت به آن داده شده ولی لایم استون مرودشت یک سنگ آهک است که تغییرات ساختاری و بافتی خاصی پس از سنگ شدگی در آن به وجود نیامده است. رنگ سفید و زمینه ی یکنواخت این سنگ باعث شده تا گزینه ی خوبی برای ساخت نماها و مصنوعات سنگی مختلف باشد و از این جهت به عنوان یک رقیب برای سنگ تراورتن های سفید به شمار می رود.

ویژگی های فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی لایم استون مرودشت

به دلیل آهکی بودن این سنگ، جذب آب در آن زیاد است. اگرچه لایم استون مرودشت در ظاهر، تخلخل بزرگ مقیاس ندارد که با چشم مشاهده شود، اما حفرات و منافذ میکروسکوپی فراوانی در بافت خود دارد که آب می تواند با حجم زیادی وارد آن ها شود. جذب آب زیاد در این سنگ چند جنبه ی منفی دارد:

• در اثر این رویداد، لک پذیری سنگ افزایش پیدا می کند؛ به عبارت دیگر جرم و لک به تدریج وارد بافت زمینه ی سنگ می شود و شفافیت و سفیدیِ رنگ کاهش پیدا می کند.
• از آنجایی که این سنگ جنسِ آهکی دارد، خاصیت انحلال پذیری دارد؛ لذا در صورت تماس مستمر و زیاد با آب، اجزای آن به تدریج در آب حل شده و تخریب ظاهری سنگ را به دنبال دارد. به همین دلیل استفاده از این سنگ در محیط های مرطوب مانند سرویس های بهداشتی پیشنهاد نمی شود. هم چنین استفاده از لایم استون مرودشت در نمای خارجی ساختمان به ویژه در شهر های پر باران (مانند: شهر های شمالی ایران) مناسب نیست.

با توجه به موارد مذکور، این سنگ علاوه بر روش صیقلیِ عادی، به روش های چرمی و تیشه ای نیز فرآوری می شود که در این صورت لک های ایجاد شده در سطح آن، کمتر نمایان می شود.

موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد، دوام لایم استون مرودشت در مقابل پدیده های مخرب محیطی است. به دلیل داشتن ترکیب آهکیِ غیر دگرگونی، دوام این سنگ در برابر محلول های اسیدی کم است. محلول های اسیدیِ حتی ضعیف می توانند به تدریج باعث انحلال این سنگ شوند و سطح آن را دچار تخریب بافتی کنند. لذا استفاده از لایم استون مرودشت در نمای ساختمان های واقع در شهر های پر باران و صنعتی توصیه نمی شود. در این مناطق، آب باران گازهای مضر اتمسفر را در خود حل می کند و به شکل محلول اسیدی ضعیفی ظاهر می شود. از جمله ی این محلول ها می توان به کربنیک اسید و سولفوریک اسید اشاره کرد. هم چنین، برای تمیز کردن این سنگ نباید بطور مستمر از محلول های اسیدی استفاده کرد؛ در این صورت لایه های سطحی سنگ به تدریج شسته و تخریب می شود. بهترین راه پاک کردن سطح سنگ، استفاده از دستمال مرطوب یا پاک کننده های غیر اسیدی است.

از سویی دیگر، با توجه به اینکه جذب آب این سنگ زیاد است، دوام آن در برابر چرخه های ذوب و انجماد محدود خواهد بود. چنانچه آب در بافت سنگ وارد شود و دما نیز به زیر صفر درجه سانتی گراد کاهش پیدا کند، آب یخ زده و افزایش حجم می دهد. تکرار چرخه های ذوب و انجماد آب به تدریج تخریب سنگ را به دنبال خواهد داشت. بنابراین استفاده از این سنگ در نمای خارجی مناطق سردسیر نیز مناسب نیست.

یکی از پدیده هایی که در لایم استون مرودشت می تواند اتفاق بیافتد، شوره زدگی است. محلول های مختلف می توانند وارد بافت سنگ شوند، کربنات آن را در خود حل کنند و سپس به صورت شوره در سطح سنگ پدیدار شوند. باید اشاره کرد که وجود شوره در سطح سنگ، به خودی خود، فرایند شوره زدگیِ بیشتر را کاهش می دهد اما اگر شوره های مذکور از سطح سنگ زدوده شوند، زنجیره ی شوره زدگی ادامه می یابد و شوره های بیشتری در سطح سنگ ایجاد می شود.

کانی عمده ی تشکیل دهنده ی لایم استون مرودشت کلسیت است. سختی این کانی در جدول mohs برابر 3 بوده و بنابراین دارای سختی نسبتاً کمی است. در نتیجه این سنگ سختی و مقاومت سایشی کمی خواهد داشت و استفاده از آن در کفپوش و مکان های پرتردد توصیه نمی شود زیرا سطح سنگ به تدریج دچار فرسایش می شود.

لایم استون مرودشت به عنوان یک سنگ آهک، مقاومت های فشاری، کششی و خمشی نبستاً کمی دارد و لذا استفاده از آن در محیط هایی که تحت تنش های زیاد هستند (مانند: کف پارکینگ های خودرو) مناسب نیست. در صورت استفاده از این سنگ در کف راهرو ها نیز بهتر است ضخامت آن زیاد باشد تا از ترک خوردگی و گسیختگی آن جلوگیری شود.

از لحاظ عایق بودن نیز لایم استون مرودشت باید وضعیت میانه ای داشته باشد زیرا تخلخل آن از سنگی چون تراورتن کمتر است اما بافت آن تراکمی همچون گرانیت ندارد.

از دیگر ویژگی هایی لایم استون مرودشت که باید به آن اشاره کرد، ساب و صیقل پذیری بسیار خوب آن است. هم چنین به دلیل قابلیت ابزار زنی مناسب، گزینه ی بسیار خوبی برای ساخت احجام و مصنوعات سنگی است. لذا استفاده از این سنگ برای تولید انواع مجسمه ها و آن دسته از نماهای داخلی ساختمان که دارای جرئیات زیادی هستند، گسترده است

کاربردهای لایم استون مرودشت

بنابه آنچه در مورد مشخصات فنی سنگ لایم استون مرودشت ارائه شد، بهترین و مناسب ترین کاربردهای این سنگ عبارت هستند از:

• نمای داخلی ساختمان؛
• دیوار راه پله و پارکینگ؛
• احجام سنگی و مصنوعات سنگی دکوراتیو.