سنگ گرانیت خرمدره

معادن سنگ گرانیت خرمدره در مرکز کوه های سلطانیه ی زنجان، در حوالی شهر ابهر واقع شده است. از لحاظ زمین شناسی سن این گرانیت ترشیاری است (یعنی 2.6 تا 65.6 میلیون سال پیش). توده­ی آذرین موجود در منطقه، سنگ های رسوبی اطراف خود را دگرگون کرده است.

ویژگی های بافتی و ظاهری سنگ گرانیت خرمدره

سنگ گرانیت خرمدره یک گرانیت تا گرانودیوریت است و کانی های اصلی سازنده ی آن عبارت هستند از: هرنبلند، بیوتیت، پرتیت، پلاژیوکلاز (الیگوکلاز – آندزین) و کوارتز. گرانیت خرمدره در معادن خود حالت شدیداً هوازده را نشان می دهد و این وضعیت در توپوگرافی ناحیه نمود پیدا کرده است. بطور کلی رنگ این سنگ در بُرش های تازه، خاکستری روشن متمایل به صورتی است. زمینه ی سنگ بافت دانه ای (گرانولار) دانه های متوسط دارد که البته در برخی از نمونه ها، بافت پورفیری (دانه های درشت در زمینه ی ریزدانه) نیز قابل مشاهده است.

در گرانیت خرمدره، بلورهای کانی فلدسپار آلکالن (کانی اورتوز) بصورت نیمه شکل دار و با رنگ صورتی جلب توجه می کند. هم چنین، کانی پلاژیوکلاز با رنگ سفید شیری همراه با بیوتیتِ تیره رنگ، زمینه ی سنگ را تشکیل می دهند. علاوه بر این، کانی کوارتز که فضای بین کانی های دیگر را پر کرده، با جلای چرب، سختی زیاد و رنگ دودی نمایان است. مجموع کانی های تیره در این گرانیت خرمدره عموماً کمتر از 9 درصد است (قنبری، 1378).

در سنگ گرانیت خرمدره برخی از بلورهای فلدسپار آلکالن (کانی ارتوز) به کانی های رسی دگرسان (تجزیه) شده اند و در مقاطع میکروسکوپی حالت ابری و کدر به خود گرفته اند. میزان فلدسپار آلکالن در گرانیت خرمدره به طور متوسط 35 درصد است. بلورهای پلاژیوکلاز نیز با اندازه های 2 تا 3 میلی متر در حالت تجزیه شدن به کانی سرسیت (نوعی رس) هستند. کانی کوارتز که در اندازه های مختلف دیده می شود بطور متوسط حدود 23 درصد از این سنگ را تشکیل می دهد. از کانی های فرعی موجود در گرانیت خرمدره می توان به بیوتیت و آمفیبول اشاره کرد.

سنگ گرانیت خرمدره از انواع گرانیت های درشت بلور به شمار می رود. این سنگ در بازار تجاری به رنگ های طلایی، شکلاتی و صدفی دیده می شود و به همین دلیل جذابیت زیادی دارد.

رنگ های شکلاتی و طلایی در گرانیت خرمدره به سه دلیل ایجاد می شود: 1) حضور کانی پلاژکلاز؛ 2) حضور کانی کوارتز دودی؛ 3) تجزیه ی کانی های فلدسپار که باعث ایجاد کانی های رسی در بافت سنگ می شود و حالت کدر و خاکی رنگ در آن ایجاد می کند. از دیگر خصوصیات این سنگ می توان به تجمع کانی های گروه میکا در برخی نمونه ها اشاره کرد که در اصطلاح غده نامیده می شوند. این تجمعات تیره رنگ، کیفیت فنی و ظاهری سنگ را کاهش می دهند و به همین دلیل قیمت سنگ گرانیت هایی که دارای غده باشد، ارزان تر است.

ویژگی های فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی گرانیت خرمدره

با توجه به تنوع بافتی و کانی شناسی گرانیت خرمدره، ویژگی های فنی آن ها نیز تا حدودی متفاوت خواهد بود بطوری که برای مثال، جذب آب این سنگ متغیر است. در انواع هوازده که دارای ریز ترک هایی زیادی هستند، جذب آب زیاد است اما در انواع دیگر، جذب آبِ کمی مشاهده می شود.

لذا قبل از استفاده از گرانیت خرمدره، مشخصات فنی آن باید در دسترس باشد. استفاد از گرانیت هایی که جذب آب زیادی دارند در محیط های مرطوب توصیه نمی شود زیرا به تدریج سطح سنگ کدر شده و شفافیت خود را از دست می دهد و در نهایت لک پذیری سنگ افزایش می یابد.

هم چنین استفاده از گرانیت خرمدره در نمای خارجی مناسب نیست. این سنگ دارای وزن واحد حجم (دانسیته) زیادی است؛ چگالی زیاد گرانیت خرمدره به دلیل بافت بلورین و در هم قفل شده و همین طور نوع کانی های موجود در آن است. اگرچه دانسیته ی زیاد ممکن است باعث تقویت خواص مکانیکی سنگ شود اما در فرآیند نصب به عنوان یک جنبه ی منفی به شمار می رود.

گرانیت خرمدره به دلیل دانستیه ی زیاد و هم چنین درزه و شکاف کم، برای نصب در قسمت های مرتفع ساختمان مناسب نیست زیرا اتصال آن با ملات سیمان ضعیف صورت می گیرد و احتمال سقوط قطعات سنگ به دلیل وزن زیاد وجود دارد که این موضوع می تواند باعث تحمیل خسارت های مالی و جانی شود. از سویی دیگر، احتمال تغییر رنگ انواعی از گرانیت های خرمدره که دارای زمینه ی تیره ای هستند در اثر تابش مستقیم نور آفتاب وجود دارد.

گرانیت خرمدره به دلیل داشتن کانی کوارتز ، فلدسپار و هم چنین بافت بلورین در هم تنیده، سختی زیادی دارد و در گروه سنگ های سخت بُر قرار می گیرد.

مقاومت سایشی زیاد این سنگ آن را برای استفاده به عنوان انواع کفپوش، جدول سنگی و راه پله مناسب نموده است. سختی کانی کوارتز در جدول mohs برابر 7 است، در نتیجه ی حضور این کانی در هر سنگی می تواند دلیلی بر افزایش مقاومت و دوام آن باشد.

انواعی از گرانیت خرمدره که دارای جذب آب کمی باشند، در برابر ذوب و انجماد آب، محلول های اسیدی و تبلور انواع نمک ها دوام بسیار خوبی خواهند داشت و تغییرات ظاهری و بافتی به ندرت در آن ها اتفاق می افتد؛ به همین دلیل استفاده از آن ها در سرویس های بهداشتی می تواند گزینه ی خوبی باشد. اما دوام در برابر شرایط گفته شده، در انواع گرانیت های خرمدره که جذب آب بیشتری دارند، کمتر است.

گرانیت خرمدره در برابر چرخه های دمایی دوام خوبی ندارند. دلیل این حالت، تنوع در بافت کانی شناسی گرانیت خرمدره است بطوری که هر کانی، ضریب انبساط حرارتی خاصی داشته و تغییر حجم آن ها در برابر افزایش و کاهش دما، یکنواخت نخواهد بود؛ در نتیجه به مرور زمان، ریز ترک هایی در بافت گرانیت ایجاد می شود که مقاومت و دوام آن را کاهش می دهد.

این وضعیت در انواع سنگ گرانیت خرمدره که جذب آب بیشتری دارند، شدید تر است. در نتیجه استفاده از این سنگ در نمای مناطق سردسیر توصیه نمی شود.

پدیده ی دیگر که می تواند در گرانیت خرمدره رخ دهد، زنگ زدگی است. در ترکیب کانی شناسی این سنگ، کانی هایی وجود دارند که به دلیل داشتن عنصر آهن در ترکیب شیمیایی خود، ممکن است هوازده شده و بصورت زنگ زدگی در سطح سنگ ظاهر شوند.

به همین دلیل استفاده از گرانیت هایی که دارای ترکیبات فلری هستند بخصوص در نمای ساختمان پیشنهاد نمی شود.

بافت متراکم گرانیت خرمدره باعث می شود که تخلخل این سنگ کم باشد و در نتیجه عایق مناسبی در برابر حرارت و صوت نیست. وجود فضاهای خالی در بافت سنگ، لازمه ی ایجاد ویژگی عایق بودن است.

سنگ گرانیت خرمدره مقاومت های فشاری، کششی و خمشی زیادی دارد و همین موضوع باعث شده برای استفاده در پارکینگ خودرو و مکان های پر تردد، گزینه ی خوبی باشد.

معادن سنگ گرانیت خرمدره

• گرانیت خرمدره صدری
• گرانیت خرمدره خوش طینت
• گرانیت خرمدره مرادی

 

کاربردهای سنگ گرانیت خرمدره

• سنگفرش فضای داخلی و خارجی ساختمان
• سنگفرش پیاده رو و محوطه
• کف و دیوار سرویس های بهداشتی
• کف و دیوار پارکینگ
• کف و دیوار راه پله
• جدول سنگی