زاها حدید اولین خانم دریافت کننده جایزه معماری پریتزکر است
زاها حدید، یک شهروند بریتانیایی متولد عراق، به عنوان برنده جایزه معماری پریتزکر در سال 2004 انتخاب شد. برای اولین بار قرار است یک خانم این جایزه 26 ساله را دریافت کند. حدید 53 ساله، یک پروژه را در ایالات متحده به پایان رسانده است، مرکز هنرهای معاصر ریچارد و لوئیس روزنتال در سینسیناتی، اوهایو؛ و در حال حاضر برای یک پروژه دیگر به نام سازه فرانک لوید رایت، در مرکز هنری پرایس تاور در بارتلزویل، اوکلاهاما همکاری می کند.
برخی دیگر از پروژه های تکمیل شده او در اروپا عبارتند از یک ایستگاه آتشنشانی برای شرکت مبلمان ویترا در ویل آم راین، آلمان و یک ساختمان نمایشگاهی به نام LF one/Landesgartenshau که برای جشنواره باغ در همان شهر در سال 1999 تکمیل شد، همچنین یک پارکینگ و پایانه در شمال هوئنهایم به نام «پارک و سوار شدن» و یک ایستگاه تراموا در حومه استراسبورگ، فرانسه؛ و همچنین یک مرکز پرش اسکی واقع در کوه برگیسل مشرف به شهر اینسبروک در اتریش.
او پروژه های متعدد دیگری هم در مراحل گوناگون توسعه و ساخت دارد، از جمله یک ساختمان برای BMW در لایپزیگ، و یک مرکز علمی در ولفسبورگ، که هر دو در آلمان هستند؛ مرکز ملی هنرهای معاصر در رم؛ طرح جامع برای بیلبائو، اسپانیا؛ موزه گوگنهایم برای تایچونگ، تایوان؛ و یک ایستگاه قطار سریع السیر در خارج از ناپل؛ و یک آرشیو عمومی جدید، برای کتابخانه و مرکز ورزشی در مونپلیه، فرانسه.
توماس جی. پریتزکر، رئیس بنیاد هیات، هنگام اعلام رای نهایی هیات داوران گفت:« به عنوان حامیان مالی این جایزه خوشحال هستیم که هیات داوران مستقل ما برای اولین بار از یک خانم تقدیر می کند. اگرچه مجموعه کارهای او نسبتاً کوچک است، اما به افتخار بزرگ دست یافته است، انرژی و ایده های او نوید آینده بهتر را می دهند.»
رئیس هیات داوران جایزه پریتزکر، لرد راثسچایلد اظهار داشت: «زاها حدید همزمان با کار نظری و آکادمیک، به عنوان یک معمار فعال، تعهد خود را به مدرنیسم به شکل تزلزل ناپذیر نشان داده است. او همیشه مبتکر است، و از گونه شناسی موجود و از فناوری پیشرفته فاصله گرفته است، و هندسه ساختمان ها را تغییر داده است».
لرد راثسچایلد در ادامه گفت: «در چهارمین سال تحصیل در انجمن معماری در لندن، شاگرد رم کولهاس (که اخیراً جایزه پریتزکر را دریافت کرده است) بود و پروژه فارغ التحصیلی او را تکتونیک مالویچ نامیدند.
او یک هتل را در پل هانگرفورد در رودخانه تیمز قرار داد، و از فرم های برتری طلبانه برای تامین نیازهای برنامه و سایت استفاده کرد. باعث بسی خوشحالی است که مراسم اهدای جوایز امسال در سن پترزبورگ روسیه برگزار شد یعنی همانجایی که مالویچ در آن زندگی و کار می کرد، شهری با زیبایی و اصالت فوق العاده».
مراسم رسمی برای آنچه در سراسر جهان به عنوان بالاترین جایزه معماری شناخته می شود در 31 ماه مه 2004 برگزار شد. در آن زمان، یک کمک هزینه 100.000 دلاری همراه با یک مدال برنز در موزه دولتی هرمیتاژ به برنده اعطا شد و پس از آن مراسم پذیرایی و شام در پیترهوف گرند پالاس برگزار شد.
هر ساله مراسم اهداء جایزه معماری با ادای احترام به معماری تاریخی و معاصر به مکان های گوناگون در سراسر جهان برگزار می شود.
یکی از اعضاء هیات داوران که در سال 1989 برنده جایزه معماری نیز بوده است، گفت:« احتمالاً برنده جایزه معماری سال 2004 را می توان یکی از جوان ترین برندگان این جایزه محسوب کرد که تاکنون یکی از واضح ترین مسیرهای معماری که تاکنون دیده ایم را طی کرده است. هر پروژه با یک نوع هیجان و نوآوری جدید آشکار می شود.»
یکی دیگر از اعضاء جدید هیات داوران به نام کارن اشتاین، روزنامه نگار که مدیر بخش تحریریه نشریه فایدون نیز هست، اظهار داشت: «طی 25 سال گذشته، زاها حدید حرفه خود را با مبارزه طلبی فضاهای متداول و ایده های رایج معماری بنا کرده است تا یک نوع ساخت و ساز و نمایش عملی جدید را به ما نشان دهد.»
رالف فهلباوم، رئیس هیات مدیره ویترا، که از امسال بعنوان یکی از اعضاء هیات داوران خدمت می کند نیز اظهار داشت:« زاها حدید حتی بدون هیچ ساخت و ساز نیز می توانست مفصل بندی فضایی در مجموعه های معماری را بطور بنیادی تغییر دهد. اکنون که اجرای ساختمان های پیچیده مد نظر قرار گرفته است، قدرت نوآوری او بطور کامل آشکار شده است.»
آدا لوئیز هاکستبل، داور و منتقد معماری، در مورد این انتخاب گفت: زاها حدید یکی از با استعدادترین متخصصان هنر معماری امروز است. از اولین نقشه ها و مدل ها گرفته تا ساختمان هایی که ساخته و تکمیل کرده و یا کارهایی که در حال ساخت هستند، در همه ی آنها، یک دیدگاه شخصی بطور پیوسته و قوی وجود داشته است که نحوه مشاهده و تجربه ما از فضا را تغییر داده است.
هندسه تکه تکه حدید و تحرک سیال منجر به نتایجی بیش از ایجاد زیبایی انتزاعی و پویا گردیده است. مجموعه آثار او قادر است جهانی که در آن زندگی می کنیم را بررسی و بیان کند.
یکی دیگر از داوران به نام کارلوس خیمنز از هیوستون، که استاد رشته معماری در دانشگاه رایس نیز هست، گفت:« آثار زاها حدید نشان از گرافیک غیرقابل تقلید و ظاهری کاملاً رسمی دارند که به ما یادآوری می کنند معماری گذرگاه انرژی های جمعی است، و نباید آن را فقط فریاد یک ساختمان تنها در نظر گرفت که بطور ابدی سرزندگی شهر را فراموش کرده است.»
از نظر یکی دیگر از اعضاء هیات داوران به نام خورخه سیلوتی که استاد رشته معماری در مدرسه عالی طراحی در دانشگاه هاروارد است، «ساختمان های زاها حدید امروزه یکی از قانع کننده ترین استدلال ها برای بیان تقدم معماری نسبت به تولید فضا هستند. آنچه او با دستکاری بی نظیر دیوارها، سطوح زمینی و سقف ها، با آن فضاهای شفاف، در هم تنیده و سیال به دست آورده است، گواه روشنی است که معماری بعنوان یک هنر زیبا تمام نشدنی است و کاملاً وابسته به تخیلات است.»
بیل لیسی، معمار، که مدیر اجرایی جایزه معماری پریتزکر هم هست، گفت:« به ندرت یک معمار با این فلسفه و یک رویکرد نسبت به هنر داشته ایم، معماری که بتواند از همه جهات بر این حوزه تاثیرگذار باشد. یک چنین معماری زاها حدید است که با صبر و حوصله واژگان جذاب را برای تعیین مرزهای جدید هنر معماری خلق و اصلاح کرده است.»
