7. ارائه گزارش نهایی- تخمین ذخیره و مدلسازی (اکتشاف تفصیلی)
در این مرحله بحث پیرامون مراحل اکتشاف تفصیلی به جمع بندی نتایج فعالیت های اکتشافی انجام شده در معدن پرداخته شده و روش های تخمین ذخیره و مدلسازی معادن سنگ های ساختمانی به اجمال توصیف میشن. به زبان خودمونی یعنی این که تا حالا هرچه کار کردیم، چه نتیجه ای برای معدن دار یا سرمایه گذار معدن داشته و چه استفاده ای از این فعالیتها می تونه داشته باش؟
واقعیت اینه که تعيين ذخيره معدن تاثير مهمي در تصميم‌گيري‌ها و برنامه‌هاي اكتشافي و استخراج معدن داره و در واقع ميشه گفت كه بدون برآورد ذخيره و به دنبال آن تعيين عمر معدن، كليه كارها و سرمايه‌گذاري‌ها بر اساس حساب منطقي و درستي استوار نخواهد بود و هر آن بيم اون میره كه با وجود صرف هزينه‌هاي بسيار زياد و راه‌اندازي تاسيسات و هزینه های بالای استخراج، ذخيره سنگ مناسب وجود نداشته باشه یا خیلی زود تمام شده و معدن به باطله برسه.
در نتیجه پس از انجام مراحل اکتشاف تفصیلی، در صورتی که نتایج در هر مرحله امیدبخش و مثبت باشند، مراحل ادامه پیدا میکنند و در نهایت به مرحله بسیار مهم جمع بندی اطلاعات میرسیم که چراغ راه بازگشایی معدن و نحوه استخراج ذخیره معدنی خواهند بود…
ذخيره عبارت است از حاصلضرب حجم سنگ قابل بهره‌برداري در وزن مخصوص سنگ (که توسط آزمایش فیزیکی و در نوبت قبل در موردش صحبت شد تعیین میشه).
جهت محاسبه حجم سنگ قابل بهره‌برداري لازمه شكل بلوك در سطح (دو بعد قابل دید) و در بعد سوم (داخل زمین) مشخص بشه. شكل بلوك معدني در سطح، بر روي نقشه زمين شناسي معدني كه از محدودۀ گسترش سنگ قابل بهره‌برداري تهيه میشه، قابل تشخیصه و شكل بلوك در بعد سوم در پروفيل‌هاي زمين‌شناسي معدني رسم شده در جهات مختلف مشخص ميشه.
از ميان روش‌هاي مختلفی که برای محاسبه حجم بلوك‌هاي معدني سنگهاي ساختماني و تزئيني وجود داره؛ در ادامه به توصیف سه روش معمول که براساس شکل و موقعیت زمین شناسی و معدنی کانسار انتخاب میشن پرداخته میشه.
- روش مخروط‌هاي ناقص
- روش مقاطع متوالي
- روش مدل بلوکی
1.روش مخروط‌هاي ناقص
روش مخروط‌هاي ناقص كه روش ساده ای هست معمولاً در مورد ذخاير گنبدي شكل و توده ای مثل سنگ گرانیت(به شرطی که تغییرات طرح و رنگ خیلی مهم نباشه) و سایر توده‌های بزرگ كاربرد داره.
در این روش براساس نقشه توپوگرافی منطقه و خطوط ترازی که برای ارتفاعات ترسیم و تعیین شده، حجم ذخیره بین هر دو منحنی تراز متوالی اندازه گیری و محاسبه میشه و با توجه به چگالی متوسط سنگ، حجم ذخیره تعیین میشه. طبق شكل زیر حجم محصور بين 2 منحني ميزان متوالي اندازه‌گيري مي‌شود. در اين روش سطح مقطع ماده معدني در جهت افقي و در سطوح مختلف اندازه گيري ميشند.
-
نقشه خطوط تراز و مقطع توپوگرافی ماده معدنی روش مقاطع متوالي
روش مقاطع متوالي در مورد ذخایر سنگ ساختمانی لایه‌ای مثل مرمر، مرمریت، تراورتن و سایر ذخایر سطحی و کم عمق کاربرد داره.
در این روش محدوده بلوك معدني قابل بهره‌برداري بر روي نقشه توپوگرافي و زمين‌شناسي بزرگ مقياس مشخص شده و با رسم مقاطع متوالي در فواصل مناسب به ويژه در مقاطعي كه سطح مقطع بلوك معدني تغيير شكل داشته🤔، شكل ماده معدني را در بعد سوم و در مقاطع مختلف مشخص میشه و با محاسبه سطح مقطع بلوك قابل بهره‌برداري در هر پروفيل (مقطع زمين شناسي) و با اندازه‌گيري فاصله دو مقطع متوالي نسبت به يكديگر حجم ماده معدني محصور بين 2 مقطع متوالي محاسبه میشه.
در مرحله بعد با تجمیع احجام متعدد محصور بین پروفیل‌ها، حجم کل بلوک معدنی بدست میاد.
در شکل زیرمحاسبه ذخیره با روش مقاطع متوالی نشان داده شده است.
نقشه و مقاطع زمین شناسی ذخیره معدنی که حدود ابعاد لایه معدنی و مشخصات لایه با استفاده از حفر
ترانشه اکتشافی در اون مشخص شده
- روش مدل بلوکی
همونطور که در مورد حفاری و لاگینگ گمانه های حفاری در معدن گفته شد، با مطالعه مغزه ها میشه به اطلاعاتی در مورد ضخامت و نوع لایه ها به همراه تغییرات طرح و رنگشون پی برد که از این اطلاعات در مرحله مدلسازی و تخمین ذخیره استفاده میشه.
این روش به خصوص در مورد معادن با ذخایر مدفون (که اخیراً مشکل معادن سنگهای ساختمانی ایران شده) بسیار کاربرد داشته و از جمله روشهای علمی روز دنیا برای تخمین ذخایر معادن هست.
در روش بلوکی با استفاده از اطلاعاتی که از گمانه ها بدست اومده (به شرطی که تعداد و جانمایی گمانه ها کافی و مناسب باشه)، بلوک‌های ماده معدنی به تفکیک مشخص میشن و در مرحله استخراج معدن کار به بلوک های سنگی که در هر مرحله استخراج خواهد کرد اشراف کامل داره و میتونه با توجه به نیاز و سلیقه بازار و سایر عواملی که میتونن استخراج رو تحت تاثیر قرار بدن تصمیم گیری کنه.
