راهنمای معتبر سنگ کوارتزیت

پیشخوان‌های سنگ کوارتزیت طبیعی در مقایسه با کوارتزیت مصنوعی

ممکن است کوارتزیت گیج کننده‌ترین سنگ طبیعی موجود باشد. یک جستجوی سریع در اینترنت اختلاف و تناقضات زیادی در اطلاعات را آشکار می‌کند.

بعضی‌ها می‌گویند دچار خوردگی می‌شود و برخی می‌گویند اینطور نیست. گاهی اوقات می‌شنوید که ترکیبی از سنگ مرمریت و گرانیت است. در عین حال، برخی دیگر گزارش می‌دهند که از گرانیت سخت‌تر است. اما واقعاً چیست؟ چرا چنین گزارش‌های متناقضی در مورد سنگ کوارتزیت وجود دارد؟

بیایید از ابزار مورد علاقه‌ی من – یعنی زمین شناسی – برای یافتن پاسخ این راز استفاده کنیم.

من دقیقا به این نکته رسیدم که سنگ کوارتزیت معمولاً به اشتباه برچسب‌گذاری می‌شود. برخی از کوارتزیت ‌ها واقعی هستند، اما گاهی اوقات سنگ مرمریت یا سنگ مرمریت دولومیتی به عنوان کوارتزیت برچسب‌گذاری می‌شوند.

از آنجا که هر یک از این سنگ‌‌ها متفاوت از هم رفتار می‌کنند، مردم ممکن است به طور منطقی نتیجه بگیرند که کوارتزیت رفتاری متغیر دارد. اما اینطور نیست؛ کوارتزیت دارای خواص کاملاً ثابتی است. ولی متاسفانه برچسب‌گذاری متغیری برایش صورت گرفته است.

سنگ کوارتزیت چیست؟

سنگ کوارتزیت یک سنگ متامورفیک است که تقریباً به طور کامل از ماده معدنی کوارتز ساخته شده است. کوارتزیت زندگی زمین شناسی خود را به صورت دانه ‌های ماسه، شاید در ساحل، تل ‌های شنی بیابانی یا بستر رودخانه آغاز می‌کند. با گذشت زمان، دانه ‌های ماسه فشرده شده و به هم چسبیده و ماسه سنگ (sandstone) را تشکیل می‌‌دهند.

اگر ماسه سنگ در جایی عمیق‌تر در زیر لایه‌های سنگ دفن شود، داغ‌ تر و فشرده‌ تر می‌شود. با گرما و فشار کافی، دانه ‌های ماسه، شکل اولیه خود را از دست می‌دهند و با همسایگان خود ترکیب می‌شوند و یک سنگ متراکم و بادوام را ایجاد می‌کنند. این فرآیند شبیه به فرآیندی است که در یک یخبندان، دانه‌های برف با هم ادغام شده و یخ جامد را می‌‌سازند.

سنگ کوارتزیت معمولاً سفید یا به رنگ روشن است زیرا ماسه کوارتز رنگی روشن دارد. مواد معدنی اضافی که توسط آب‌های زیرزمینی حمل می‌شوند می‌توانند رنگ‌های سبز، آبی یا قرمز آهن مانند را ایجاد کنند. کوارتزیت‌های ون‌گوگ (Van Gogh) و آزول ماکائوباس (Azul Macaubas) نمونه‌هایی از رنگ‌بندی‌های زنده هستند.

صرف نظر از رنگ، سنگ کوارتزیت از یک جز ساخته شده است: کوارتز. این مورد بسیار مفید است زیرا کوارتز دارای ویژگی‌های متمایزی است که تشخیص آن را از سایر مواد معدنی آسان می‌کند. (توجه داشته باشید من در مورد کوارتز معدنی صحبت می‌کنم، نه مواد پیشخوان‌های کامپوزیتی که کوارتز نیز نامیده می‌شود.)

ویژگی‌های کوارتزیت

سختی

برای درک سختی و دوام سنگ کوارتزیت نیازی نیست زمین شناس باشید. این ویژگی نه تنها باعث ایجاد یک سنگ محکم می‌شود، بلکه تشخیص کوارتزیت را از نمونه‌های تقلبی آسان می‌کند.

کوارتز درجه سختی 7 در مقیاس ماوز (Mohs) دارد. این بدان معناست که از شیشه و از تیغه چاقو سخت‌تر است. این موارد را می‌توان به راحتی روی یک نمونه سنگ آزمایش کرد.

اگر سنگی که برچسب سنگ کوارتزیت دارد نرم باشد، به اشتباه برچسب‌گذاری شده است. اصطلاح تاسف آور “کوارتزیت نرم” ایجاد شده است تا سعی کند توضیح دهد که چرا سنگی که برچسب کوارتزیت دارد در واقع مانند: کوارتزیت واقعی سخت و بادوام نیست.

اگرچه چیزی به نام کوارتزیت نرم وجود ندارد. فقط یک نوع کوارتزیت وجود دارد و آن هم سخت است. سنگی که برچسب آن کوارتزیت نرم است به احتمال زیاد مرمریت است.

مقاومت در برابر اسید ها

کوارتزیت با اسید هایی مانند: آب لیمو یا سرکه دچار خوردگی نمی‌شود. اگر سنگی با برچسب کوارتزیت با اسید خورده شود، به اشتباه برچسب گذاری شده است. از طرف دیگر، سنگ مرمریت و دولومیت با این اسید ها خورده می‌شوند. خوردگی مرمریت دولومیتی کمی کندتر از مرمریت معمولی است. اما کوارتزیت با اسیدهای معمولی آشپزخانه اصلاً خورده نمی‌شود. نه حتی یک ذره!

تخلخل

سنگ کوارتزیت دارای انواع تخلخل است. برخی از آن‌ها مانند تاج محل (Taj Mahal) یا سی پرل(Sea Pearl) بسیار دگرگون شده‌اند و مواد معدنی در آن‌ها محکم به هم پیوند خورده‌اند. ماکائوباس سفید (White Macaubas) و ماکائوباس کالاکاتا (Calacatta Macaubas) در معرض فشار کمتری قرار گرفته‌اند، بنابراین متخلخل‌تر هستند و نیازمند اشباع شدنند.

چگونه خواهید دانست که سنگ کوارتزیت واقعی است؟

می‌دانم به چه چیزی فکر می‌کنید. اگر گاهی اوقات سنگ را اشتباه برچسب‌گذاری کنند، از کجا خواهید دانست که حقیقت این سنگ چیست؟ خوشبختانه، یک آزمایش آسان وجود دارد که هر کسی می‌تواند انجام دهد. به این آزمایش، تست شیشه می‌گویند.

چه کسی باید تست شیشه را انجام دهد؟ هر کسی می‌تواند این تست را انجام دهد. افرادی که کوارتزیت می‌فروشند باید این کار را انجام دهند تا به راحتی متوجه شوند که آیا سنگ به درستی برچسب‌گذاری شده است یا خیر و در صورت نیاز می‌توانند برچسب را تغییر دهند.

مصرف کنندگان نیز باید تست شیشه را انجام دهند زیرا هر فروشنده‌ای این مقاله را نخوانده است. ارزش آن را دارد که تا آنجا که می‌توانید درباره هر سنگی که می‌خرید (یا می‌فروشید) یاد بگیرید.

نحوه انجام تست شیشه:

• از تایل شیشه‌ای استفاده کنید.
• یک بخش ناهموار از سنگ، ترجیحاً یک لبه نوک تیز پیدا کنید.
• تایل شیشه‌ای را روی میز قرار دهید، سپس سعی کنید تایل را با سنگ خراش دهید. محکم فشار دهید.
• خراش را بررسی کنید. آیا واقعا خراشیده شده است؟ یا یک دنباله پودری از سنگ خرد شده بجا مانده؟
• اگر سنگ متغیر است و بیش از یک رنگ یا نوع ماده معدنی در آن وجود دارد، آزمایش را در نقاط مختلف تکرار کنید.

نتایج چه معنایی دارد:

• کوارتزیت واقعی شیشه را به راحتی می‌خراشد.صدای ساییده شدن آن را می‌شنوید و خراشیدن شیشه را حس می‌کنید.خراشیدگی کاملاً آشکار است. بله شما کوارتزیت دارید!
• سنگ غیر کوارتزیت یا نمی‌خراشد و یا خراشیدگی بسیار ضعیفی بجا می‌گذارد.اغلب این سنگ بر شیشه می‌لغزد. سر و صدا ایجاد نمی‌کند.یک دنباله پودری از خود بجا می‌گذارد. لعنتی. این سنگ کوارتزیت نیست. اما آیا خوشحال نیستید که اکنون این موضوع را می‌دانید؟

اگر مانند یک اسلب کامل با لبه‌های اپوکسی، لبه شکسته‌ای برای استفاده وجود نداشته باشد، چه کنیم؟

• می‌توانید آزمایش مشابهی را با تیغه چاقو انجام دهید. سعی کنید با نوک تیغه، سنگ را خراش دهید. کوارتزیت خیلی کم خراشیده می‌شود یا اصلاً خراشیده نمی‌شود. سنگ مرمریت یا مرمریت دولومیتی به راحتی خراشیده می‌شود.

بعلاوه شما می‌توانید تست خوردگی را نیز بیازمایید:

آب لیمو یا سرکه را روی سطح اسلب بریزید، بگذارید 15 دقیقه یا بیشتر بماند و سپس آن را پاک کنید و ببینید که آیا سنگ آسیب دیده است یا خیر. خوردگی می‌تواند به صورت یک ناحیه روشن‌تر، یک ناحیه تیره‌تر یا مکانی باشد که سطح براق سنگ کدر شده است.

هنگامی که سنگ مرمریت در معرض اسیدهایی مانند سرکه یا آب لیمو قرار می‌گیرد، خوردگی آشکاری را  نشان می‌دهد. سنگ مرمریت دولومیتی خوردگی ظریف تری را نشان می‌دهد. کوارتزیت دارای خوردگی صفر خواهد بود. توجه داشته باشید که اسیدهای قوی مانند پاک کننده ‌های زنگ‌زدگی می‌توانند حتی گرانیت و کوارتزیت را دچار خوردگی کنند. برای هدف مورد نظر ما، در مورد اسید های روزمره صحبت می‌کنیم که می‌توانید با آن‌ها غذا بپزید.

این آزمایش‌های ساده، راه طولانی حل کردن معمای کوارتزیت را برای ما طی می‌کند. بعلاوه، می‌توانید کمی مشاهده‌گری زمین‌شناسی انجام دهید و در مورد سنگ خود به روش‌های جدیدی بیاموزید.

چیزهایی که به تشخیص کوارتزیت از غیر کوارتزیت کمک نمی‌کند:

کشور مبدا، قیمت یا نام یک سنگ، شاخص قابل اعتمادی برای تشخیص نوع سنگ شما نیست. در بسیاری از موارد، حتی نمی‌توان سنگ مرمریت و کوارتزیت را به صورت بصری از هم جدا کرد. به همین دلیل است که آزمایش‌ها بسیار مفید هستند.

تفاوت کوارتزیت و گرانیت چیست؟

گرانیت یک دسته جدا از سنگ است که از ماگمای مایع تشکیل می‌شود. از نظر بصری، گرانیت دارای لکه‌های مشخصی از رنگ‌های تیره‌تر است، در حالی که کوارتزیت یا اصلاً رنگ تیره ندارد یا دارای مناطق ظریف و روان با رنگ‌های مختلف است.

گاهی اوقات کوارتزیت را با گرانیت اشتباه می‌گیرند که بدترین اشتباه نیست زیرا خواص مشابهی دارند. گرانیت و کوارتزیت هر دو سخت‌تر از شیشه هستند و هیچکدام توسط اسیدها خورده نمی‌شوند. از نظر زمین‌شناسی، آنها از طبقه ‌های مختلفی از سنگ ‌ها هستند، اما این مورد در نحوه رفتار آن‌ها بر روی پیشخوان یا کف اهمیتی ندارد.

در مورد سوپر وایت (Super White) چطور؟

سوپر وایت یکی از سنگ ‌هایی است که مکرراً در میان کوارتزیت و مرمریت رازآلود گرفتار می‌شود. سوپر وایت معمولاً سنگ مرمریت دولومیتی است. این بدان معناست که شیشه را خراش نمی‌دهد و با اسیدها خورده می‌شود.

برخی از سوپر وایت‌ها دارای مقادیر جزئی کوارتز هستند که با سنگ مرمریت مخلوط شده‌اند. اما سنگ همچنان مرمریت است و مانند مرمریت عمل خواهد کرد. هنگام انجام تست شیشه با سوپر وایت، حتماً چند ناحیه مختلف را آزمایش کنید تا در مورد سنگ بطور کلی اطلاعاتی بدست آورید. آیا همه چیز یکسان است؟ یا قطعاتی هستند که سخت‌تر یا نرم‌تر هستند؟

فنتسی براون (Fantasy Brown)

این سنگ، نوع دیگری است که می‌تواند کمی گیج کننده باشد. فنتسی براون از لایه‌هایی ساخته شده است که تا شده و به هم فشرده شده‌اند. برخی از لایه‌ها مرمریت و برخی دیگر از کوارتزیت هستند.

بهتر است این سنگ را به عنوان سنگ مرمریت در نظر بگیرید. آزمایش‌های شیشه یا اسید را روی هر لایه به صورت جداگانه انجام دهید تا تشخیص دهید که کدام لایه‌ها مرمریت و کدام ‌یک کوارتزیت هستند.

زمین شناسی دوست شماست

سردرگمی پیرامون سنگ کوارتزیت و مرمریت قابل درک است. این سنگ‌ها شبیه به هم هستند و اطلاعات متناقض فراوانی که وجود دارد آب را گل آلودتر می‌کند. خوشبختانه، خواص کوارتزیت تشخیص آن را از سایر سنگ‌ها آسان کرده‌است. تست‌ها را امتحان کنید و ببینید چه خواهید یافت.

اگر در مورد سنگی نامطمئن هستید، کاوش در خواص سنگ‌های مختلف، می‌تواند موجب افزایش اطمینان شما شود، یا اگر نتواند این عدم اطمینان را حل کند، می‌تواند یکی از گزینه‌ها را از این بحث حذف کند. در هر صورت، آگاهی از سنگتان، راهیست که باید بپیمایید. پس آستین‌ها را بالا بزنید و کمی مطالعه در حوزه زمین شناسی را امتحان کنید!